Rajendrasuri Smarak Granth

SR No.: 012068
Original Sutra Author: N/A
Author: Yatindrasuri
Publisher: Saudharmbruhat Tapagacchiya Shwetambar Shree Sangh
Publication Year: 1957
Total Pages: 986
Language: English, Hindi
Classification: Smruti_Granth & Articles
File Size: 26 MB

Page 372

संस्कृति
मरण कैसा हो? नरक आदि भव की स्थिति पूर्ण कर जो तत् तत् भवानुबन्धी सामग्री का त्याग किया जाता है वह अवधिमरण है। और एक वार मरने के बाद फिर उस भव से नहीं मरना यह आत्यन्तिकमरण है।
फिर स्थानांग सूत्र में मरण के तीन प्रकार भी बतलाये हैं । जैसे-१. बालमरण, २. पंडितमरण, ३. बालपंडितमरण । विवेकरहित अविरत जीव का मरण बालमरण, तत्वज्ञानी संयमी का मरण पंडितमरण और सम्यग्दृष्टि व्रती गृहस्थ का मरण बालपंडितमरण कहलाता है । परिणामों के स्थित, अस्थित और वर्धमान शुभाध्यवसायों से प्रत्येक के तीन २ भेद होते हैं।
बालमरण जन्म-मरण की वृद्धि का कारण है । अतएव श्रमण भगवान् श्रीमहावीरने
दव्वावीचियमरणे एवं | जाव देवदव्वावीचियमरणे । खेत्तावीचियमरणे णं भंते ! कइविहे पण्णत्ते ? गोयमा ! चउविहे पण्यत्ते, तं जहा-णेरइयखेत्तावीचियमरणे जाव देवखेत्तावीचियमरणे । से केपट्टेणं मंते! एवं वुच्चइ-णेरइयखेत्तावीचियभरणे । णेरइयखेत्तावीचियमरणे ? गोयमा | जणं णेरड्या रइयखेत्ते वट्टमाणा जाई दवाई णेरइयाउयत्ताए, एवं जहेव दव्वावी. चियमरणे तहेव खेत्तावीचियमरणेऽपि एवं० जाव भावावीचियमरणे । ओहिमरणे णं भंते ! काविहे पण्णत्ते ? गोयमा । पंचविहे पण्णत्ते । तं जहा-दन्वोहिमरणे, खेत्तोहिमरणे. जाव भावोहिमरणे । दव्वोहिमरणेणं भंते । कइविहे पण्णत्ते?। गोयमा। चउविहे पन्नत्ते । तं जहा-णेरइयदव्वोहिमरणे. जाव देवदव्वोहिमरणे। से केणटेणं भंते । एवं वुच्चइ-णेरइयदव्योहिमरणे णेरइयदव्वोहिमरणे? । गोयमा | जण्णं णेरइया णेरइयदव्वे वट्टमाणा जाई दव्वाइं संपई मरंति जण्णं णेरइया ताई दव्वाई अगागए काले पुणो वि मरिस्संति, से तेगढेगं गोयमा ! जाव दव्वोहिमरणे, एवं तिरिक्खजोणिय. मणुस्स० देवदव्वोहिमरणे वि । एवं एएणं गमएणं खेत्तोहिमरणे वि, कालोहिमरणे वि, भोहिमरणे वि, भावोहिमरणे वि। आदितियमरणे णं भंते ! पुच्छा ? गोयमा ! पंचविहे पणत्ते । तं जहादव्वादितियमरणे, खेत्तादिंतियमरणे. जाव भावादितियमरणे । दव्वादितियमरणे णं भंते ! कइविहे पण्णत्ते । । गोयमा! चउविहे पण्णत्ते तं जहा-णेरइयदव्वाइंतियमरणे. जाव देवदव्वाइंतियमरणे । से केणटेणं भंते । एवं वुच्चइ-जेरइयदव्वाइंतियमरणे णेरयइयदव्वे वट्टमाणा जाई दवाई संपयं-मरति, जेणं णेरइया ताई दव्वाई अणागए काले णो पुणो वि मरिस्संति से तेणढेग० जाव मरणे, एवं तिरिक्ख० मणुस्स. देवादितियमरणे, एवं खेत्ताइंतियमरणे वि । एवं जाव भावादितियमरणे वि । बालमरणेणं भते ! कइविहे पणत्ते ? गोयमा दुवालसविहे पण्णत्ते ?। तं जहा-बालयमरणे जहा खंदए. जाव गिद्धपिढे ॥ पंडियमरणे णं भंते । कइविहे पणत्ते ? गोयमा । दुविहे पण्णत्ते । तं जहा-पाओवगमणे य, भत्तपञ्चक्खाणे य । पाओवगमणे णं भंते | कइविहे पण्णत्ते ? । गोयमा! दुविहे पण्णत्ते। तंजहा-णीहारिमे य. अणीहारिमे य० जाव णियमा अपडिक्कमे । भत्तपच्चक्खाणे णं भंते ! कइविहे पण्णते? एवं तं चेव णवरं णियमा सपडिकम्मे ! सेवं भंते । भंते ति [ सूत्र ४९६ ] भ. १३, श० ७ उ. ।
२. तिविहे मरणे पण्णत्ते तं जहा-बालमरणे, पंडियमरणे, बालपंडियमरणे । बालमरणे तिविहे पण्णत्ते तं जहा-ठिअलेस्से, संकिलिट्ठलेस्से, पज्जवजातलेस्से । पंडियमरणे तिविहे पण्णते तं जहा-ठिअलेस्से, असंकिलिटलेस्से. पज्जवजातलेस्से । बालपंड़ियमरणे तिविहे पण्णत्ते तं जहा-ठिअलेस्से, असंकिलिट्ठलेस्से, पजवजातलेस्से ।
स्था. ३ उ. [ २२२ सूत्र]