________________
પ્રથમ પ્રકાશ,
જેમ, પુગલમાં આસક્તિ ઓછી થશે, તેમ તેમ આત્મામાં પ્રીતિ વિશેષ બની આવશે.
પુય, પાપ અને આશ્રવ,
મન, વચન અને કાયાની શુભ ક્રિયા તે શુભ આશ્રવ આ મન, વચન અને કાયાની અશુભ ક્યિા તે અશુભ આશ્રય. આ અને જાતની ક્યિાથી આવેલા શુભ અશુભ પુદગલો તેમજ મિધ્યાત્વ, અવિરતિ, અને કેધાદિ કષાયથી આવેલાં પગલે, તેને પુણ્ય અને પાપ કહે છે. આશ્રવથી જુદા પડી શક્તા નથી, એટલે તે બન્નેને આશ્રવમાં સમાવેશ કરવામાં આવે છે.
સંવર–આવતાં શુભાશુભ કર્મોને અટકાવવા, રેવા તેને સંવર કહેવામાં આવે છે.
બંધ–આશ્રવ દ્વારમાં મન, વચન, અને કાયાથી ગ્રહણ કરેલાં કર્મોને તેમજ મિથ્યાત્વ, અવિરતિ અને કષાય વિગેરેથી ગ્રહણ કરાએલાં કર્મોને પ્રકૃતિ (સ્વભાવ, સ્થિતિ (કાળનું માન), અનુભાગ (રસ) અને પ્રદેશ (દળીયાને સમુદાય) આ ચારરૂપે ગોઠવીને બંધિત કરવાં તે બંધતત્વ. - નિર્જરા–આશ્રવઢારે અંધમાં આવેલા શુભાશુભ કર્મોને વેદીને સત્તાથી કાઢી નાંખવા તે નિરાતત્વ.
મ-કર્મોને સર્વથા અભાવ અર્થાત આત્માનું -- મેથી છૂટા થવાપણુ તે મોક્ષ. આ પ્રમાણે નવ તન નય,નિક્ષેપ પ્રમાણુ વિગેરેથી જે યથાસ્થિત (જેવું છે તેવું) જાણવાપણું, પછી તે જાણવાપણું સંક્ષેપથી હાથ કે વિસ્તારથી હોય, તેને સભ્ય જ્ઞાન જ્ઞાની પુરુષે કહે છે. આ તત્વ સંબંધી વિચારે બહાળા વિસ્તારથી અન્ય પુસ્તકમાં આપવામાં આવ્યા છે. તેથી આંહી વિશેષ વિસ્તારથી લખવામાં આવ્યા નથી, પણ વિશેષના અથીઓએ જીવાભિગમસૂત્ર, પન્નવણું સૂત્ર, નવતત્ત્વભાષ્યાદિ ગ્રંથ જેવા. આ તત્ત્વજ્ઞાનમાં પ્રથમ આત્માનું અને પછી અજીવનું જે જ્ઞાન આપવામાં આવ્યું છે તે ઘણીજ સમજપૂર્વક આપ્યું છે,
