Page Text
________________
- -
-
-
પ્રથમ પ્રકાશ પિતાના વીર્યને સ્વાધિન છે. તે તે જાતના ઉપાયો જવાથી કમથી જુદા પડી શકે છે. દષ્ટાંતમાં માટીની સાથે મળેલું -સુવર્ણ સનું) અગ્નિથી ધમવા પ્રમુખ ઉપાયોથી જુદું પડી શકે છે. તેમ આત્માની સાથે મળેલાં કર્મો જ્ઞાન ધ્યાનરૂપી વન્ડિથી જુદા પાડી શકાય છે. આ સામર્થ્ય આત્મામાં જ છે. એક ઘર બનાવનારને ઘર બનાવવાનું સામર્થ્ય પિતામાં છે તો તે ઘર તેડવાનું સામર્થ્ય પિતામાં હોયજ, તેમ જ્યારે કર્મ બાંધવાનું સામર્થ્ય આત્મામાં છે તે કર્મ તોડવાનું સામર્થ્ય તે આત્મામાં હોય જ,
અજીવતત્વ–અજીવતત્વમાં ધર્માસ્તિકાય, અધર્માસ્તિકાય આકાશ, કાળ અને પુગળ એવા પાંચ વિભાગો પડી શકે છે, ધમસ્તિકાય એ એવો અરૂપી પદાર્થ છે કે આપણે આપણાં નેત્રોથી તેને જોઈ ન શકીએ, છતાં તેના કાર્યથી તે જાણી શકાય છે. જેમકે જીવ અને અજીવ એ બન્નેને એક સ્થાનથી બીજા સ્થાન. તરફ જતાં આવતા (જવા આવવામાં) સહાયક તરીકેનું કામ તે કરે છે. દાંતમાં માછલીઓમાં ગતિ આગતિ કરવાનું સામર્થ્ય છે. તથાપિ પાણું ન હોય તો તેમનાથી ગમન આગમન બની શક્યું નથી. પાણી ગમનાગમનમાં સહાયક છે. તેવી જ રીતે સર્વ જીવ અજીવના ગમનમાં ધર્માસ્તિકાય સહાયક છે અને તે લોકના પ્રમાણુ જેટલા વિસ્તારમાં છે.
- અધર્માસ્તિકાય–અધર્માસ્તિકાય પણ અરૂપી પદાર્થ છેવાથી આપણે તેને જોઈ નહિ શકીએ છતાં કાર્યથી જાણું શકીશું, તેનું કાર્ય એ છે કે જીવ અજીવ પદાર્થોને સ્થિર રહેવામાં (પછી ગમે તેટલે વખત, તેને કાંઇ નિયમ નથી) સહાય કરવી, તે પણ લોક જેટલા વિભાગમાં રહેલ છે.
આકાશ–જેને પિલાણ કહેવામાં આવે છે તે પણ અરૂપી છે. કારણ કે તેમાં કોઈ પણ જાતનું રૂપ હોતું નથી કે સ્પર્શ હોતો નથી. રંગબેરંગી વાદળાંઓ જોવામાં આવે છે, તે આકાશ નથી. તે તે આકાશમાં રહેલ એક જાતના પગલિક પદાર્થો છે. આકાશ તેના કાર્યોથી જાણી શકાય છે પુદ્ગલ અને આત્માને અવકાશ (માર્ગ) આપ તે આકાશનું કાર્ય છે. જ્યાં જ્યાં
| SR No. | 011634 |
| Book Title | Yogshastra |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Kesharvijay |
| Publisher | Vijaykamal Keshar Granthmala Khambhat |
| Publication Year | 1924 |
| Total Pages | 416 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 15 MB |