________________
યોગશાસ,
(૧૩) ૧૩ આચાર્યના અન્ય મહત્કાર્યો આચાર્યના કહેવાથી કુમારપાળ રાજાએ માળવાના રાજા અર્ણોરાજને પણ પોતાના મિત્ર કરી તેને પ્રતિબોધીને જેનધમાં કર્યો; બાયડ મંત્રીએ (ઉદયન મંત્રીના પુત્રે) સવત ૧૨૧૪ માં શત્રુંજયતીર્થને ઉદ્ધાર કર્યો, તથા હેમચંદજી મહારાજે ત્યાં પ્રતિષ્ઠા કરી. વળી તે મંત્રીના ભાઈ આંબડે ભરૂચમાં શામળિકાવિહાર નામના જિનમદિરનો જીર્ણોદ્ધાર મવત ૧૯૨૦ માં ક, તથા તેમા શ્રી મુનિસુવ્રત સ્વામિજીની પ્રતિમાની હેમચંદજીએ પ્રતિષ્ઠા કરી કુમારપાળ રાજાએ સરિમહારાજના ઉપદેશથી સર્વ મળી ચૌદ હજાર નવા જિનમંદિરે બધાવ્યાં, તથા સોળ હજાર જૈન મદિને બહાર કર્યો. તારગાજી પર ઘણુજ ઉચુ વિસ્તારવાળુ જેનમદિર બંધાવી તેમાં શ્રી અજિતનાથજીની મૂર્તિની સ્થાપના કરી, તથા હેમચંદ્રાચાર્યજીનાં ચરણેની પણ સ્થાપના કરી. ઘણા નિર્ધન શ્રાવકને તેણે વ્ય આપી સ્વામીવાત્સલ્ય કર્યો.
કુમારપાળ જેનધમ થયો એટલુજ નહિ પણ જેનધર્મને ખરી રીતે પાળી બતાવ્યા બારવ્રત અંગીકાર કર્યા, રાજ્યમાં અહિંસાને પ્રચાર કર્યો. એક અંગ્રેજ વિદ્વાન લખે છે –
આટલું તે તદ્ધ નિસશય છે કે કુમારપાળ ખરેખરી રીતે જૈન ધમ થઈ ગયો હતો અને આખા ગુજરાતને પણ એક નમુનેદાર જેને રાજ્ય બનાવવાને તેણે પ્રયાસ કર્યો હતો.'
હેમચંદ્રાચાર્યના ઉપદેશથી જૈનધર્મમાં નિષેધ કરેલ નહિ ખાવા યોગ્ય વસ્તુઓ તથા શિકાર વિગેરે માજશોખ કુમારપાળ રાજાએ તજી દીધા, અને Bયતને પણ ઈદ્રિયનિગ્રહ રાખવા ફરજ પાડી આખા રાજ્યમાં અમારિપડહ વજડા એટલે કોઈ પણ જીવને મારવો નહિ એવો પડે વજડાવી સર્વ જ તુને અભયદાન આપ્યું. આથી યામાં જે છે બલિદાન તરીકે વપરાતા, તે ન વપરાતાં બચ્યા, અને તેથી ય ઓછા થયા એટલું જ નહિ પણ બલિદાન તરીકે જેને બદલે બીજી નિર્જીવ ચીજે વપરાવા લાગી. લોક મદ્યપાન અને માસાહારનો ત્યાગ કરનારા થયા, અને પાલીદેશ–રજપુતાના દેશમાં પણ તે નિયમ પ્રચલિત થયા. મૃગયા–શિકાર આજ્ઞાપત્રથી બધ કરવામાં આવ્યો તેથી કાઠિયાવાડ (સૈરાષ્ટ) ના શિકારી તથા કાળીભીલ જે હતા તેઓને પણ આ આજ્ઞાપત્રથી શિકાર બધ કરવા પડશે. ખાટકી કસાઈને ઘધે ભાંગી પડ્યા (કે જેનું વર્ણન દ્વાશ્રય કાવ્યમાં આપવામાં