________________
રર
પંચમ પ્રકાશ,
manian
તે વાયુના ચાર, ગમન અને સ્થાનને અભ્યાસે કરી જાણવાથી શુભ અને અશુભ ફળના ઉદયવાળા કાળ અને આયુષ્ય જાણીશકાય છે. ૩૮,
હૃદયમાં મનને રોકવું અને તેથી થતા ફાયદા
ततः शनैः समाकृष्य पवनेन समं मनः । योगी हृदयपद्मांतर्विनिवेश्य नियंत्रयेत् ॥ ३९ ॥ તે પછી પવનની સાથે મનને હળવે હળવે આકષી ને (ખેંચીને) ચાણીએ તેને હૃદયકમળની આ દર પ્રવેશ કરાવીને ત્યાં રોકી રાખવું.
ततोsविद्या विलीयते विषयेच्छा विनश्यति । विकल्पा विनिवर्त्तते ज्ञानमंतर्विजृंभते ॥ ४० ॥ હૃદયકમળમાં મનને રાકવાથી અવિદ્યા (કુવાસના યા મિથ્યાત્વ) નાવિલય (નાશ) થાય છે, પાંચ ઇન્દ્રિયના વિષચેાની ઇચ્છા વિનાશ પામે છે, વિકલ્પે નિવૃત્ત થાય છે, ( ઉત્પન્ન થતા નથી) અને અદર જ્ઞાન પ્રગટ થાય છે. ૪૦.
3
: क मंडले गतिर्वायोः संक्रमः क क विश्रमः ।
काच नाडीति जानीयात् तत्र चित्ते स्थिरीकृते ॥ ४१ ॥ તેમજ વાયુની કચા મ ડળમાં ગતિ છે, કયા તત્ત્વમાં સ ક્રમ (પ્રવેશ) થાય છે, ક્યા જઈ વિશ્રામ પામે છે, અને હમણાં કઇ નાડી ચાલે છે, તે સર્વ હૃદયમાં મનને સ્થિર કરવાથી જાણી શકાય છે. ૪૧.
E
પ્રથમ ચાર મડળે જણાવે છે,
मंडलानि च चत्वारि नासिकाविवरे विदुः ।
भौमवारुणवायव्याग्नेयाख्यानि यथोत्तरम् ॥ ४२ ॥ પાર્થિવ, વાણુ, વાયવ્ય અને આગ્નેય, આ ચાર મંડળેા અનુક્રમે નાસિકાના વિવરમા ઠહ્યાં છે. ૪૨.
'
પાર્શ્વિ મંડળનું સ્વરૂપ કહે છે. पृथिवीवीजसंपूर्ण वज्रलांछन संयुतम् । चतुरखं हृतस्वर्णप्रभं स्याद् भौममंडलम् ॥ ४३ ॥
