________________
-
-
-
-
-
-
તે ચારાદિકના જ્ઞાનનું ફલ કહે છે. લિગમાં અનુક્રમે વાયુને ધારી રાખવાથી ઉતાવળી ગતિ અને બળની પ્રાપ્તિ થાય છે. નાભિમાં વાયુને ધારી રાખવાથી તાવ ઉતરી જાય છે, જઠરમાં ધારી રાખવાથી મળ સાફ થઈ શરીર શુદ્ધ રહે છે. હદયમાં ધારી રાખવાથી જ્ઞાનની વૃદ્ધિ થાય છે. કુર્મનાડિમાં રાખવાથી રોગ અને વૃદ્ધાવસ્થાને નાશ થાય છે. (વૃદ્ધાવસ્થામાં યુવાન જેવું શરીર બન્યું રહે છે.) કઠમાં વાયુને ધારવાથી ભુખ અને તરસ લાગતી નથી, લાગી હેય પણ શાંત થાય છે. જીભના અગ્ર ભાગ ઉપર વાયુને રોકવાથી સર્વ જાતના રસનું જ્ઞાન થાય છે. નાસિકાના અગ્ર ભાગ ઉપર રાકવાથી ગંધનું જ્ઞાન થાય છે. ચક્ષુમાં ધારી રાખવાથી રૂપનું જ્ઞાન થાય છે. કપાલમાં ધારી રાખવાની કપાળના રાગને નાશ થાય છે, અને કેધની શાતિ થાય છે (ફોધવાળા સ્વભાવ મટી જાય છે) અને બ્રહ્મર ધ્રમાં વાયુને રોકી રાખવાથી સાક્ષાત્ સિદ્ધોનાં દર્શન થાય છે ૩૨-૩૩-૩૪-૩૫.
ધારણાનું સ્વરૂપ બતાવી હવે પવનનું ચેષ્ટિત બતાવે છે,
अभ्यस्य धारणामेवं सिद्धीनां कारणं परम् । चेष्ठितं पवमानस्य जानीयाद् गतसंशयः ॥३६॥
સિદ્ધિઓના પરમ કારણરૂપ આ પ્રમાણે ધારણાને અભ્યાસ કરીને પછી શ સયરહિત પવનનું સ્વરૂપ જાણવું ૩૬.
વિવેચન-ધારણાનો અભ્યાસ સારી રીતે થવાથી સાધારણુ રીતે કેટલીક સામાન્ય સિદ્ધિઓ પ્રાપ્ત થાય છે. ૩૬.
વાયુના ચારાદિ અને તેનાં ફળે. नाभेनिष्कामतश्चार हुन्मध्ये नयतो गति । तिष्टतो द्वादशांते तु विद्यात्स्थान नभस्वतः ॥ ३७॥ નાભિમાંથી પવનનુ નિકળવુ તે ચાર, હૃદયના મધ્યમાંથી જવું તે ગતિ અને બ્રહ્માર ધમાં રહેવું તે વાયુનું સ્થાન જાણવું. ૩૭.
તે ચારાદિકના જ્ઞાનનું ફલ કહે છે, तञ्चारगमनस्थानज्ञानाद भ्यासयोगतः । जानीयात्कालमायुश्च शुभाशुभफलोदयम् .. ॥ ३८॥
