________________
કરાર
- ચતુર્થ પ્રકાશ
-
ન
-
-
પણ દેહથી પિતાને ભિન્ન સમજી આત્મભાવમાં રહેતા કેવળ જ્ઞાન ઉત્પન્ન કર્યું. આ ભેદ જ્ઞાન કહેવાય છે. ભેદજ્ઞાન જાણનારને પિતા સંબંધી દુખ આવ્યું છતે પણ તે દુ:ખી થતા ર્નથી ત્યારે અભેદ બુદ્ધિવાળા જીવને એક ચાકર સંબંધી દુઃખ આવ્યું છતે પણ તે દુઃખી થાય છે, જ્યારે મનુષ્યો મમત્વપણું–પોતાપણું–મૂકી દે છે, ત્યારે પુત્ર હોય તો પણ તે પર છે અને જ્યાં મમત્વપણું ધરાવે છે તે પર હોય છતાં પુત્રથી પણ અધિક છે. પરવસ્તુને પિતાપણું માનનારા કલાકારના (રેશમના) કીડાની માફક પોતે પિતાને બાંધે છે અને વિવેકજ્ઞાનથી સ્વપરને નિર્ણય કરનાર પિતાને કર્મબંધનથી છોડાવે. છે. નવીન કર્મ રોકવા અને પૂર્વ કર્મ દૂર કરવા, આ ભાવના વારંવાર વિચારવાની છે.
અશુચિ ભાવનાનું સ્વરૂપ रसामुग्मांसमेदोस्थिमजशुक्रांत्रवर्चसां। अशुचीनां पदं कायः शुचित्वं तस्य तत्कुतः ॥ ७२ ॥ नवस्रोतःस्रवद्विस्ररसनिःस्यदपिच्छिले। देहेपि शौचसंकल्पो महन्मोहविजंभितम् ॥ ७३ ।।
રસ, રૂધિર, માંસ, મેદા, હાડકાં, મજજા, વીર્ય, આંતરડાં અને વિષ્ટા પ્રમુખ અશુચિના ઘર રૂપ આ કાયા છે તેમાં પવિત્રપણું કયાંથી હોય ? જે દેહનાનવ ધોરથી ઝરતો દુર્ગધિત રસ અને તેના નીકળવાથી ખરડાયેલા દેહને વિષે પણ પવિત્રતાની કલ્પના કરવી કે અભિમાને કરવું તે મહાન મોહનું ચેષ્ટિત છે. આ પ્રમાણે વિચારે કરી સ્વી યા સ્વદેહ ઉપરથી મમત્વ ઓછો કરે તે અશુચિભાવના..
વિવેચન–વીર્ય અને રૂધિરથી પેદા થએલ, મળથી વૃદ્ધિ પામેલ અને ગર્ભમાં જરાયથી ઢકાયેલ કાયા પવિત્ર કેમ કહી શકાય? માતાએ ખાધેલા અનાજ પાણીમાંથી પેદા થએલ રસ નાડી વાટે પીઈ પીઈને વૃદ્ધિ પામેલ શરીરમાં કાણું પવિત્રતા માને? ધાતુ, અને મળાદિ દોષથી વ્યાસ, કૃમિ, ગડુપદાદિના સ્થાનરૂપ અને રોગ રૂપ સર્ષ સમુદાયથી ભક્ષણ કરાતા આ શરીરને પવિત્ર કેણિકેહે? સુસ્વાદિષ્ટ, ઉત્તમ ભેજનાદિ ખાધેલાં. જેના સંગથી વિષ્ટારૂપ થઈ જાય છે, તે શરીરે પવિત્ર કેમ હોય? કસ્તુરી અને ચંદનાદિના