________________
એક એક ઈદ્રિયોની પરાધીનતાથી મરણ થાય છે. ૧૯૭
ઇદ્રિને જય કર્યા સિવાય કષાયે જીતવાને મનુષ્ય સમર્થ થતા નથી. કેમકે તેમ ન હતુની ઠંડી (ટાઢ) જાજ્વલ્યમાન અગ્નિ સિવાય હેણું શકાતી નથી.
अदांतैरिद्रियहयैश्चलैरपथगामिभिः । आकृष्य नरकारण्ये जंतुः सपदि नीयते ॥ २५ ॥ इंद्रियविजितो जंतुः कषायैरभिभूयते । वीरैः कृष्टेष्टकः पूर्व वप्रः कः कैन खंड्यते ॥ २६॥ कुलघाताय पाताय बंधाय च वधाय च ।
अनिर्जितानि जायते करणानि शरीरिणाम् ॥ २७ ॥
દમન નહિ કરેલા ચપળ અને ઉન્માર્ગે ચાલનારા ઇન્દ્રિયરૂપ ઘોડાઓ વડે ખેચાઈને પ્રાણિ તત્કાળ નરકરૂપ અરણ્યમાં લઈ જવાય છે. એમ ઇદ્રિવડે જીતાયેલે પ્રાણિ કષાય વડે કરી પણ પરાભવ પામે છે, કેમકે પહેલાં વીરપુરૂષે કિલ્લાની એક ઈટ ખેંચી કાઢયા પછી તે કિલ્લાને ક્યા કયા માણસ ખડિત નથી કરતા? અર્થાત્ અલ્પ સત્ત્વવાળા પ્રાણિઓ પણ તે કિલ્લો તેડી પાડે છે. નહિ જીતેલી ઇદ્રિય, દેહધારીઓને રાવણની માફક કુલના નાશ માટે, સૈદાસની માફક રાજ્યથી ભ્રષ્ટ કરવા માટે, ચડપ્રદ્યતની માફક બ ધનને માટે અને પવનકેતુની માફક વધને માટે થાય છે. ૨૫, ૨૬, ૨૭
એક એક ઈંદ્રિયની પરાધીનતાથી મરણ થાય છે તે
या
बछ.. की
मानवतन्मत्तमातंगतात्मत्युमामोति माहितः ।
वशास्पर्शमुखास्वादप्रसारितकरः करी । आलानवंधनक्लेशमासादयति तत्क्षणात् ॥२८॥ पयस्यगाधे विचरन् गिलन् गलगतामिषम् । मनिकस्य करे दीनो मीनः पतति निश्चितम् ॥ २९॥ निपतन्मत्तमातंगकपोले गंधलोलुपः । कर्णतालतलाघातान्मृत्युमामोति षट्पदः ॥३०॥ कनकच्छेदसंकाशशिखालोकविमोहितः । रभसेन पतन् दीपे शलभो लभते मृति ॥ ३१॥ हरिणो हारिणीं गीतिमाकर्णयितुमुध्धुरः । आकर्णाकृष्टचापस्य याति व्याधस्य वेध्यतां॥ ३२ ॥
