________________
કોધથી થતા રાષા,
૧૯૧
આ આત્માજ જ્ઞાનસ્વરૂપ છે, અને કર્મના ચાગથી તેજ આત્મા શરીરી (દેહધારી) કહેવાય છે. તથા શુકલધ્યાનરૂપ અગ્નિએ કરી કર્મોને બાળી નાખે છે, ત્યારે નિરંજન સિદ્ધાત્મા થાય છે. કષાય તથા ઈદ્રિયવડે છવાઈ જાય છે, ત્યારે આ આત્મા તેજ સંસાર છે, અને જ્યારે તે કષાય ઈદ્રિયને જીતનાર થાય છે, ત્યારે વિદ્વાન પુરૂષ તેને મોક્ષ કહે છે. ૪–૫.
स्युः कषाया क्रोधमानमायालोमाः शरीरिणां। चतुर्विधास्ते प्रत्येक भेदैः संज्वलनादिभिः ॥६॥ पक्ष संज्वलना प्रत्याख्यानो मासचतुष्टयम् । अप्रत्याख्यानको वर्षे जन्मानंतानुबंधकः ॥७॥ वीतरागयनिश्राद्धसम्यग्दृष्टित्वघातकाः । ते देवत्वमनुष्यत्वतियक्त्वनरकमदाः ॥८॥
દેહધારી અને ક્રોધ, માન, માયા, અને લોભ એમ ચાર પ્રકારના કષાયે હોય છે, તે ક્રોધાદિ ચારે પણ સંજવલન, પ્રત્યાખ્યાની, અપ્રત્યાખ્યાની અને અનંતાનુબંધી એમ ચાર ચાર પ્રકાના હોવાથી સેળ ભેદ થાય છે. તેમાં સંક્વલનના કષાયો એક પખવાડીયાની મર્યાદાવાળા છે. પ્રત્યાખ્યાની ચાર માસ, અપ્રત્યા
ખ્યાની એક વર્ષ, અને અનંતાનુબ ધી કષાયે યાવત્ જીવ સુધી રહે છે. તે સંજવલનાદિ કષાયે અનુક્રમે વીતરાગપણને ચતિપશુને, શ્રાદ્ધપણાને (શ્રાવકપણાન) અને સમ્યગ્દર્શનપણાને નાશ કરે છે. તેમજ સંવલનાદિ કષાયે અનુક્રમે દેવગતિ, મનુષ્યગતિ, તિર્યંચગતિ, અને નરકગતિ આપનારા છે. ૬-૭-૮.
કૈધથી થતા દે, तत्रोपतापकः क्रोधः क्रोधो वैरस्य कारणं । दुर्गतेर्वर्तनी क्रोधः क्रोधः शमसुखागला ॥९॥ उत्पद्यमानः प्रथम दहत्येव स्वमाश्रयं । क्रोधः कृशानुवत्पश्चादन्यं दहति वा न वा ॥१०॥
અર્થ: ફોધ શરીર તથા મનને ઉપતાપ કરનાર છે. ક્રોધ વેરનું કારણ છે. ધ દુર્ગતિનો માર્ગ છે અને શમસુખને રોકવાને
