________________
૧૧૩
વસુરાજાનું દ્રષ્ટાંત હતા એક દિવસે અગાશીમાં સુતેલા આ ત્રણે વિદ્યાથીઓને જોઈ વિદ્યાધર મુનિએ બીજા મુનિને કહ્યું કે આ ત્રણમાંથી બે નરકગામી છે અને એક દેવલોકમાં જશે આ સાંભળી ઉપાધ્યાએ તેમની પરીક્ષા કરી, અને તે પરીક્ષામાં પોતાના પુત્રને નરકમાં જનાર જાણી પિતાના પ્રયાસને નિરર્થક ગણતે સંસાર વાસનાથી વિરક્ત થઈ તે ત્યાગીનો માર્ગ સ્વીકાર કર્યો. •
રાજ મરણ પામ્યા બાદ વસુ રાજ થયે. પર્વત ઉપાધ્યાયપદ ઉપર આવ્યું અને નારદ કઈ બીજે ઠેકાણે ચાલ્યો ગયો.
વરુ રાજ સત્ય બોલતે હતા અને સત્યવાદી તરીકે તેની દુનિયામાં પ્રખ્યાતિ થઈ હતી એક વાર ટિક રત્નની શિલાનું આસન બનાવી તેના ઉપર સિંહાસન સ્થાપન કરી વસુરાજા સભામાં તે ઉપર બેસતો હતો. લેકે અતિ સ્વરછતાને લઈને તે આસનને જોઈ શકના નહતા. તેથી સત્યના પ્રભાવે દેવે આ રાજાનું સિહસન આકાશામા અધર રાખે છે, આવી પ્રખ્યાતિને પામ્યો. એક દિવસે નારદ પર્વતને ઘેર આવ્યા. પર્વત વેદસબંધી શિવે આગળ વ્યાખ્યા કરતો હતો, તેમાં ત્યા અજ શબ્દ આવ્યું ત્યારે પર્વતે બકરાને હેમવા તે અર્થ કર્યો. નારદે કહ્યું, ભાઈ તારી ભૂલ થાય છે. ગુરૂજીએ અજ શબે ત્રણ વર્ષની જુની ડાંગર (ત્રીહિ) કહી છે. કેમકે (૪ ના રૂતિ યજ્ઞ ) જે ફરીવાર ઉગે નહિ તે અજ કહેવાય. અજનો અર્થ બકરે પણ થાય છે, છતાં આહી તેને ગાણ અર્થ લેવાને છે. ગુરૂ ઉપદેશક હતા; કૃતિ પણ ધર્મકથન કરનારી છે તે અને અર્થ કરે લઈ આવો અનર્થ કરી ગુરૂ અને કૃતિને તારે દૂષિત ન કરવી જોઈએ. પિતાના વચન ઉપર શિવેને અપ્રતીતિ થશે તેમ જાણે પર્વતે ગુસ્સે થઈ કહ્યું. ખરે અર્થ બકરે છે અને ગુરૂએ પણ તેમજ કહ્યું છે. આપણે તેને નિર્ણય કરીએ. જે જુઠે પડે તેની જીભ કાપવી. આ અર્થમાં આપણે સહાધ્યાયી વસુ રાજા પ્રમાણ છે. નારદે તેમ કબુલ કર્યું. પર્વતની માતાએ ગુપ્ત બોલાવી તેને ઘણે વાર્યો કે બેટા, મેં પણ તારા પિતાના મુખથી ત્રણ વર્ષની ડાંગર એ અર્થ સાંભળ્યો છે માટે નારદ પાસે માફી માગ. વસ રાજા સત્ય બોલશે અને આમાં તારા જીવનું જોખમ થશે. પર્વતે કહ્યું, ગમે તેમ થાઓ પણ હું તે હવે પાછા ફરવાને નહિ.