________________
*
દ્વિતીય પ્રકાશ.
-
-
-
-
- -
-
-
-
-
-
-
જૂઠી સાક્ષી ન ભરવી. પ્રમાણિક માણસ જાણું કેઈએ શાક્ષી આપી તે તે અવસરે પિતાના સંબંધમાં હોય કે પરના સંબંધમાં હોય પણ કેઈ જાતની લાલચ રાખ્યા સિવાય સત્ય કહેવું, અર્થાત્ એટી સાક્ષી ન આપવી. આ પાંચ મોટાં અસત્ય છે. લોકમાં પણ તે જાણીતા છે, તેનો ત્યાગ કરવો, તે ગૃહસ્થનું બીજું વ્રત કહેવાય છે.
વિશેષ બતાવે છે. सर्वलोकविरुद्धं यद्यदिश्वसितघातकम् । यद्विपक्षश्च पुण्यस्य न वदेत्तदसूनृतं ॥५५॥
જે સર્વ લોકમાં વિરૂદ્ધ ગણાતું હોય, જે વિશ્વાસને ઘાત કરવાવાળું હોય અને જે પુણ્યનું વિપક્ષી હોય; અર્થાત્ પાપકારી હોય તેવું અસત્ય ન બોલવું. પ૫.
અસત્ય બોલવાથી થતા ગેરફાયદા असत्यतो लघीयस्त्वमसत्याद्वचनीयता। अधोगतिरसत्याच तदसत्यं परित्यजेत् ॥ ५६ ।। असत्यवचनं प्राज्ञः प्रमादेनापि नो वदेत् । श्रेयांसि येन भज्यन्ते वात्ययेव महामाः ॥ ५७ । असत्यवचनाद्वरैविषादाप्रत्ययादयः। प्रादुःषति न के दोपाः कुपथ्यावयाधयो यथा ॥ ५८॥ निगोदेवथ तिर्यक्षु तथा नरकवासिपु। उत्पद्यन्ते सुषावादप्रसादेन शरीरिणः ॥ ५९॥ ब्रूयाद् मियोपरोधादा नासत्यं कालिकार्यवत् । यस्तु ब्रूते स नरकं प्रयाति वसुराजवत् ॥ ६०॥
અસત્ય બોલવાથી લોકમાં લઘુપણું થાય છે, અસત્ય બોલવાથી ( આ માણસ જુઠે છે, એવી ) વચનીયતા થાય છે, અને અસત્ય બોલવાથી અધોગતિ થાય છે. માટે અસત્ય બોલવાનો ત્યાગ કરવો જોઈએ. બુદ્ધિમાનોએ પ્રમાદથી પણ (અજાણતાં પણ) અસત્ય વચન ન બોલવું, કેમકે જેમ પ્રબળ વાયરાથી મેટાં વૃક્ષો ભાગી જાય છે તેમ અસત્યથી કલ્યાણું નાશ થાય છે. જેમ કુ
