________________
દ્વિતીય પ્રકાશ - સ્થાવર તીર્થસેવા. જંગમ તીર્થ સાધુ મુનિરાજ, તેની સેવા કરવી.
આ પાંચ સમ્યક્ત્વની શોભામાં–ઉજવલતામાં–વધારે કરનાર માટે ભૂષણે કહ્યાં છે.
સમ્યકત્વનાં પાંચ દૂષણે शंकाकांक्षाविचिकित्सा मिथ्यादृष्टिप्रशंसनम् । तत्संस्तवश्व पंचापि सम्यक्त्वं दूषयंत्यलम् ॥१७॥
શંકા, આકાંક્ષા, વિચિકિત્સા, મિથ્યાષ્ટિની પ્રશંસા, અને તેને પરિચય, આ પાંચે પણ સમ્યત્વને અત્યંત દૂષિત કરનાર છે.
વિવેચન–શકા જીનેશ્વરનાં કહેલાં જીવાજીવાદિ તત્વોના સંબંધમાં શક કરવી. ખબર ન પડે તે કોઈને પૂછવું જ નહિ, આનુ નામ શકી નથી તેમ પૂછયા સિવાય તે કોઈને ખબરજ ન પડે ત્યારે શાસ્ત્રના જ્ઞાતા પાસેથી તેનાં રહસ્ય જાણવાં અને
જ્યારે તેથી પણ વિશેષ ખુલાસે મન માનતે ન મળે ત્યારે તે વાતને આધાર જ્ઞાની ઉપર રાખી સંતુષ્ટ થવું, પણ આ મને જવાબ આપી ન શકયા, માટે જીનેશ્વરનું કહેવું ખોટું છે, તેવા માન્યતા ન થવી જોઈએ, કેમકે સર્વ જીવોના શપશ કાંઈ સરખા હોતા નથી. એકને પૂછતાં મનમાનતો ખુલાસો ન મળે તે, તે વાત ખોટી છે, એવી કલ્પના કરવી તે અયોગ્ય છે.
કાંક્ષા–અન્ય મતાના ધર્મ માટે અભિલાષ કર કોઈ દર્શનકારમાં મંત્ર ત ત્રાદિનો ચમત્કાર જોઈ તે તે દર્શનમાં સત્ય છે, એમ કરી દેડી જવું, અને પોતાની બુદ્ધિને યુક્તિની કસોટી-પર ન ચડાવવી, એ વિદ્વાનોને તે લાયક નથી. ગાડરીયા પ્રવાહમાં તે કદી તેમ થઈ આવે છે, તેઓએ પણ પરમાર્થને માટે તે બહુજ વિચારવાનું છે. બાહ્ય ચમકારે જે પિતાના આત્માને નિરતરના અસત્ય ધર્મ રૂપ જોખમના ખાડામા નાખ, એ વિચાર શક્તિ વિનાનું કામ છે.
વિચિકિત્સા–ધર્મ સ બ ધી કુલ સદેહ. આ મારી છેદગીને પરમાર્થ માગે, ધર્મ રસ્તે પૂરી કરું છું, પણ તેનું ફળ મળશે કે કેમ? એ વિચાર ધાર્મિક ઉત્સાહને નબળો પાડનાર છે. સામાન્ય રીતે પણ દુનિયાની કોઈ પણ ક્રિયાનું ફળ આપણે
