________________
વિશેષતઃ ક઼દેવનાં લક્ષણા મતાવે છે.
વિવેચન—અત્યારની ફ્રાનાગ્રાની નવીન શેાધથી સાનવામાં આવતું હાય કે પુરૂષના પ્રયત્ન સિવાય શબ્દોચ્ચાર થાય છે, તેા તે માનવામાં ભુલ છે, કારણ કે ફેનેગ્રાફમાં જે શબ્દો રોકવામાં આવ્યા છે, તેના પણ ઉચ્ચાર કરનાર કાઈ પણ તાલુ, હોઠ અને પ્રયત્ન કરનાર જીવ સિવાય ઘટતા નથી, અને આવાં વચન પણ જે પ્રમાણિક પુરૂષ, અજ્ઞાનાદિ દોષ રહિત હાય, તેનાંજ યથાર્થ ગણાય છે. માટેજ ઉપર કહેવામાં આવ્યું છે કે પ્રયત્ન સિવાય વચન સંભવતું નથી અને તે પ્રમાણિક પુરૂષનાં વચન હાવાં જોઇએ.
પુરૂષ સિવાયના વચનનું અસંભવિતપણુ બતાવી સર્વજ્ઞ સિવાયના પુરૂષનું કહેલું વચન અપ્રમાણ છે તે બતાવે છે.
به
मिथ्यादृष्टिभिरान्नातो हिंसाद्यैः कलुषीकृतः । स धर्म इति वित्तोपि भवभ्रमणकारणम् ॥ १२ ॥ મિથ્યાષ્ટિઓએ પ્રતિપાદન કરેલા, તથા મુખ્ય બુદ્ધિવાળા પ્રાણીઓમાં ધર્મ પણે પ્રસિદ્ધિ પામેલા ધર્મ ભવભ્રમણુના કારણુ રૂપે છે, કેમકે તે હિંસાદિ ષાથી દૂષિત થએલા છે. ૧૩.
વિવેચન—સનનું વચન પ્રમાણ હાય છે, અને તે સિવાયનાનું કહેલું પ્રમાણુ નથી, એમ કહેવાનું કારણ એ છે કે સન દરેક કાર્યની સર્વ ખાજુઓને પૂર્ણ પણે જાણે છે અને એમ પૂર્ણરીતે જાણી નિશ્ચય કરી કહેલુ વચન અસત્ય થતું નથો, પણ કોઈ કાર્યની એક માજી જાણી ખીજી માજુએ છેજ નહિ, એસ જોનાર અને કહેનાર ખાટા છે. આ પ્રમાણે કહેનારે મીજી ખા— જીએ જોએલી ન હેાવાથી તેનું કહેવુ એક ખાનુનુ સત્ય છે, પણ મીજી સર્વ ખાજુઓનું અસત્ય છે. અને આ એક માજીનુ સત્ય પણ પરિપૂર્ણ ન હેાવાથી યા મીજી માત્તુઓને અસત્ય કહેતાં હાવાથી થાડું સાચુ; પણુ ખીજી માજી અસત્ય હાવાથી અસત્ય ગણાય છે.
