________________
દ્વિતીય પ્રકાશ બેમાંથી કોણ કોને છોડાવે? હું બંધાએલું ન હતું તે મેં બનેને , છોડયા, તેમ સસાર સુખને અભિલાષી મારો પિતા મોહજાળથી બંધાયેલ તે તને કેવી રીતે વૈરાગ્યપદેશ આપી શકે, અને છોડવી શકે? માટે જા, કોઈ નિર્ચથની ત્યાગીની સેવા કર. તે તને થોડા વખતમાં છોડાવશે. રાજા પ્રતિબોધ પામ્યા, નિગ્રંથ ગુડ્ઝ સેવન કરી સંસારથી વિરક્ત થઈ જ્ઞાની થશે. તેવી જ રીતે પોતે મેહ પાશથી બધાયેલ ધર્મગુરૂઓ તાત્ત્વિક ઉપદેશ આપી છોડાવી શક્તા નથી.
ધર્મનું લક્ષણ दुर्गतिप्रपतत्माणि धारणाद्धर्म उच्यते । संयमादिदेशविधः सर्वज्ञोक्तो विमुक्तये ॥ ११ ॥
દુર્ગતિમાં પડતાં પ્રાણીઓને તેમાંથી બચાવી, તેઓનું રક્ષણ કરે તેનું નામ ધર્મ છે. અને તે સંચમાદિ દશ પ્રકારનો સર્વજ્ઞને કહેલ ધર્મ મોક્ષને માટે થાય છે. ૧૧.
વિવેચન–ક્ષમા, નમ્રતા, સરલતા, નિર્લોભતા, તપ, સંયમ, સત્ય, શૌચ, અકિચન અને બ્રહ્મચર્ય, આ દશ પ્રકારનો ધર્મ છે. જેનું સ્વરૂપ આગળ કહેવામાં આવશે.
આંહી વેદની એક શાખાવાળા જૈમિનિઓ શંકા કરે છે કે સર્વજ્ઞ કઈ છેજ નહિ, કે જેનું વચન પ્રમાણુ કહેવાય, માટે અપરુષેય ( પુરૂષવિના પેદા થયેલ છે અને નિત્ય વેદના વાક્યોથી તને નિર્ણય કરે ત્યા ધર્મનું સ્વરૂપ જાણવું જોઈએ. આચાચશ્રી તેને ઉત્તર આપે છે કે –
अपौरुषेयं वचनमसंभवि भवेद्यदि । न प्रमाणं भवेद्वाचा ह्याप्ताधीना प्रमाणता ॥ १२ ॥
પુરૂષવિના ઉત્પન્ન થયેલ (તાલુ, ઓષ્ટ આદિ અને જીવના. પ્રયત્ન સિવાય ઉત્પન્ન થએલ) વચન સંભવતું નથી અને કદાચ માને કે ( વિવાદને ખાતર માની લઈએ કે ) સ ભવે તો પણ તે વચન પ્રમાણે નથી કેમકે વચનોની પ્રમાણિક્તા એ આસ (પ્રમાણિક ) પુરૂષને આધીન છે. ૧૨.
