________________
ઉચ
શ્રીમદ્ રાજચંદ્ર-આત્મકથા ૪૦૮ ] [મુંબઈ, ભાદરવા વદ ૮,બુધ, ૧૯૪૮] નિઃસ્નેહ સંસારમાં જે જે કાળે જે જે પ્રારબ્ધ ઉદય આવે છે તે વેદન
કરવું એ જ્ઞાની પુરુષોનુ સનાતન આચરણ છે, અને તે જ આચરણ અમને ઉદયપણે વર્તે છે, અર્થાત્ જે સંસારમાં સ્નેહ રહ્યો નથી, તે સસારના કાર્યની પ્રવૃત્તિનો ઉદય છે, અને ઉદય અનુક્રમે વેદના થયા કરે છે એ ઉદયના કમમાં કોઈ પણ પ્રકારની હાનિવૃદ્ધિ કરવાની ઇચ્છા ઉત્પન્ન થતી નથી, અને એમ જાણીએ છીએ કે જ્ઞાની પુરુષોનું પણ તે સનાતન આચરણ છે, તથાપિ જેમાં સ્નેહ રહ્યો નથી, અથવા સ્નેહ રાખવાની ઇચ્છા નિવૃત્ત થઈ છે, અથવા નિવૃત્ત થવા આવી છે, તેવા આ સંસારમાં કાર્યપ–કારણપણે પ્રવર્તવાની ઇચ્છા રહી નથી, તેનાથી નિવૃત્તપણું જ આત્માને વિષે વર્તે છે, તેમ છતા પણ તેના અનેક પ્રકારના સગ–પ્રસગમાં પ્રવર્તવુ પડે એવુ પૂર્વે કોઈ પ્રારબ્ધ ઉપાર્જન કર્યું છે, જે સમપરિણામે વેદન કરીએ છીએ તથાપિ હજુ પણ તે કેટલોક વખત સુધી ઉદય જોગ છે, એમ જાણી કવચિત્ ખેદ પામીએ છીએ, કવચિત્
વિશેષ ખેદ પામીએ છીએ, અને તે ખેદનું કારણ વિચારી નેતા પરનુકંપા અર્થે ઉદયન
તે પરાનુકપાપ જણાય છે હાલ તો તે પ્રારબ્ધ સ્વાભાવિક ઉદય પ્રમાણે વેદન કર્યા સિવાય અન્ય ઇચ્છા ઉત્પન થતી નથી, તથાપિ તે ઉદયમાં બીજા કોઈને સુખ, દુખ, રાગ, દ્વેષ, લાભ, અલાભના કારણરૂપે બીજાને ભાસીએ છીએ તે ભાસવાને વિષે લોકપ્રસગની વિચિત્ર બ્રાતિ જોઈ ખેદ થાય છે જે સસારને વિષે
સાક્ષી કર્તા તરીકે મનાય છે, તે સંસારમાં તે સાક્ષીએ સાક્ષીસાક્ષી પુરુષના રૂપે રહેવુ, અને કર્તા તરીકે ભાસ્યમાન થવું તે બેધારી વિકટપણાના તરવાર ઉપર ચાલવા બરાબર છે એમ છતા પણ કોઈને ખેદ, પ્રસંગનો ઉદય
દુખ અલાભનુ કારણ તે સાક્ષીપુપ ભાતિગત લોકોને ન ભાસે છે તે પ્રસંગમાં તે સાક્ષી પુરુષનું અત્યંત વિકટપણું
પર
અ* તો પર
