________________
४२४
योगशास्त्र. निष्क्रमं च प्रवेशं च, यथामार्गमनारतं ॥ कुर्वन्नेवं महान्यासो, नाडीशुझिमवाप्नुयात् ॥२४॥
॥ चतुर्जिः कलापकं ॥ अर्थः- नाजिरूपी अष्ट कर्णिकापर चडेला, अने कलाविंऽथी पवितथएला, रेफसहित, स्फुरायमान कांतिवाला, एवा हकारने चिंतववो; तथा पड़ी तेने विजलीनी जडपे, स्फुलिंगोनी सेंकडो शिखा सहित सूर्यमार्गधी विरेचवो, श्रने श्राकाशतलमां प्राप्त करवो; पड़ी तेने श्रम तथी जीजावीने तथा धीरेथी नीचे उतारीने, चंड सरखा ते हकारने चंधमार्गेथी नानिपद्मपर राखवो; तथा एवी रीतें यथार्थ मार्गे तेनुं श्रावागमन करवाथी, थएलो श्रन्यास नाडीशुझिने मेलवी शके ,
हवे नाडीसंचारनुं ज्ञान होते बते फल कहे . नाडीशुधाविति प्राज्ञः, संपन्नान्यासकौशलः॥
स्वेच्या घटयेद् वायु, पुटयोस्तत्दणादपि ॥४॥ अर्थ:- एवी रीतें नाडीशुकिमां प्राप्त करेला अन्यासथी हुशीयार थएला चतुर माणसे पोतानी श्वाप्रमाणे तत्वण पण वायु, पुटोनी अंदर घटाववो. हवे डाबी जमणी नाडीमा रहेता पवननुं कालमान कहे .
एव घटिके सार्ध, एकस्यामवतिष्ठते॥ तामुत्सृज्यापरां नाडी, मधितिष्ठति मारुतः॥श्मए॥ अर्थ:- एक नाडीमा अढी घडी सुधि वायु रहे बे, थने पड़ी ते नाडीने बोडीने बीजी नाडीमा जाय . तथा,
षट्शतात्यधिकान्यातुः, सदस्राएयेकविंशतिं ।।
अहोरात्रे नरिस्वस्थे, प्राणवायोर्गमागमं ॥ २५ ॥ अर्थ:-प्राण वायुनु एक अहोरात्रमा खस्थ नरमां एकवीश हजार ने उसो वखत आवागमन थाय बे.
मुग्धधीर्यः समीरस्य, संक्रांतिमपि वेत्ति न॥ तत्वनिर्णयवाती स, कथं कर्तुं प्रवर्त्तते ॥२५॥