________________
૧૮
જૈન સંસ્કૃત સાહિત્યનો ઈતિહાસ
(પ્રકરણ
નવ અધિકરણમાં વિભા કરેલી કૃતિમાં ભેજ, સામેશ્વર અને પરમદી એ ત્રણ રાજાઓને ઉલેખ કર્યો છે જયારે એમને (પાચન) નિદેશ સિંગભૂપાલે કર્યો છે. એ જોતાં એઓ છે. સની ૧૩મી સદીમાં થઈ ગયેલાનું અનુમનાય છે. એમણે પ્રસ્તુત કૃતિમાં નાદ, નિ સ્થાયી, રાગે, વાવ, અભિનય, તલ, પ્રસ્તાર અને આધ્યાગ એમ વિવિધ બાબતે આલેખી છે. આ કૃતિમાં એમણે પ્રતાપ, દિગબર અને શંકર એ ગ્રંથકારેને ઉલ્લેખ કર્યો છે.
સંગીતપનિષ (વિ. સં. ૧૩૮અને સંગીતપનિષતસારોદ્વાર (વિ. સં. ૧૪૦૬– આ બંનેના કર્તા રાજશેખરસરિતા શિષ્ય સુધાકલશ છે. એમની વિ. સં. ૧૭૮૦માં રચાયેલી પહેલી કૃતિની કોઈ હાથપોથી હજી સુધી તે મળી આવી નથી પરંતુ વિ. સં. ૧૪૦૬માં પ્રથમ કૃતિના સારરૂપે રચાયેલી બીજી કૃતિની હાથથીઓ મળે છે. એવી એકને આધારે દક્ષિણવિહારી' અમરવિજયજીના શિષ્ય મુનિશ્રી ચતુરવિજ્યજીએ એને પરિચય આપતાં કહ્યું છે કે એમાં છ અધ્યાય છે અને એનાં નામ અને પ્રત્યેકની થ્થક-સંખ્યા નીચે મુજબ છે –
અધ્યાય
નામ
શ્લેક સંખ્યા
હ.
ગીત – પ્રકાશન, પ્રસ્તારાદિ - સોપાશ્રય - તાલ – પ્રકાશન ગુણ – સ્વર - રાગાદિ– પ્રકાશન
ચતુર્વિધ - વાદ – પ્રકાશન
૪
૯૮
૧ જુએ “આત્માનંદ-શાબ્દિનમાર-થમા છપાયેલ એમના લેખ ન વાચનાચાર્ય શ્રીસુધાળા અને તેની ગુરુપરંપરા . ૩૫),
૨-૩ શ્રી અગરચં નાહટા પ્રમાણે ૧ર૭ અને ઐક છે
