________________
७६
दुर्गा - पुष्पाञ्जलिः
सेवे सैरिभसंमर्दरक्षणेषु कृतक्षणाम् ||३|| तत्तत्कालसमुद्भ तरामकृष्णादिसेविताम् ।
'त्रिपु चतुर्थ तैलवदासेच्यम् ।' (शिवसू तृतीय उन्मे २० )
अयं भाव -त्रिषु जाग्रदादि पदेपु, चतुर्थं शुद्धविद्याप्रकाशरूपं तुर्यानन्दरसात्मकं धाम, तैलवत्-आसेच्यम् । यथा तैलं क्रमेण अधिकाधिकं प्रसरद् आश्रयं व्याप्नोति तथा आसेच्यम् । एतदुपष्टम्भेनैव 'जाग्रत्स्वप्नसुषु तेषु तुर्याभोगसंभवः । इत्यादिकमप्यासूत्रितम् । जायदाद्यवस्थाभिरनुवृत्तमेतत्तरीयमेव महास्फुरत्तादिशरागमेपूद्धोप्यते । एतत्सर्वमभिप्रेत्य तन्त्रालोके
'यस्य यद् यत् स्फुटं रूपं तज्जायदिति मन्यताम् । यदेवास्थिरमाभाति स्वरूपं स्वप्न ईदृश ॥ अस्फुट तु यदाभाति सुषुप्त तत् पुरोऽपि यत् । त्रयस्यास्यानुसन्धिस्तु यद्वशादुपजायते । स्रकसूत्रकल्पं तत्तुर्यं सर्वभेदेपुं गृह्यताम् ॥' इति |
आचार्य शंकरभगवत्पादैरपि सौन्दर्यलहर्याम्
'तुरीया कापि त्वं दुरधिगम निःसीममहिमा ।'
इत्यादिना तुरीयाया माहात्म्यमुन्मीलितम् । तुर्यातीतञ्च परमप्रमातृतयावस्थितं महाप्रक्राशरूपं सर्वभावेष्वनुस्यूतम् । यदुक्त ं स्पन्दशास्त्रे
'जाग्रदादिविभेदेऽपि तदभिन्ने प्रसर्पति ।
निवर्तते निजान्नैव स्वभावादुपलव्धृतः ॥' इति ।
प्रतिव्यक्ति प्रतिप्रकाशं तत्तत्कार्यसंपादनवेलासु किमपि लोकोत्तरमद्भुत च कौशलमातन्वतीमित्याशयः । विलक्षणाम् अलौकिकैश्वर्यवतीम् । सैरिभो महिषासुर. तज्जनितो यो लोकानां समई: अरुन्तुदं निष्पीडनम्, ततो रक्षणेषु रक्षाकर्मसु, कृन. विहित क्षण. उत्सवो अनया ताम् । महालक्ष्मीस्वरूपेणावतीणां महिपमर्दिनीमित्यर्थ | सेवे तादात्म्येन आलये |
४- तत्तत्कालेषु कृतयुगादि द्वापरान्तेपु, समुद्भूताः अवतारविग्रहत्वेन पृथिव्यामवतीर्णा ये राम-कृष्णप्रभृतयः पूर्णपाड्गुण्यमहिमानों महापुरुषा. तै. सेविता
