________________
तषितामो
यविश्विद्याप्ति-पक्षधर्माताविशिष्टमितिविरह सहेतुसाधारणः स्वमितिविरहो यत्किचित्यमितिविरहो
नियतविषयत्वात् इत्यक्षमधिकेन । मश्वत्र हेतुतावच्छेदकादिवैशिष्य वैज्ञानिक न तु वास्तविकं याचं येन माधनविशेषणमियादिस्यले ऽप्रसिद्धिः स्यात् तथाच हेतुतावच्छेदकरूपेण हेतौ माध्यतावच्छे दकरूपेण माध्यव्याप्यत्वं पक्षतावच्छेदकरूपेण पक्षधर्मवञ्चावगाहते पा माध्ययाप्यो हेतुः पक्षवृत्तिरित्याकारिका भ्रमभिन्ना प्रतौतिस्तविरहवत्त्वमसिद्धित्वमिति फस्सितार्थ इत्यत आह, 'तत्प्रमितेश्चेति असिद्धखले भ्रमभिवतादृशातौतेश्चेत्यर्थः । मनु व्याप्ति-पचधर्मताप्रमितिपदेन प्रकृतहेतु विशेष्यक-प्रकृतमाध्यनिरूपितव्याप्यादिप्रमितिर्न विवचिता किन्तु यत्किञ्चित्साध्यनिरूपितव्याप्तिविशिष्ट-यत्किञ्चि. त्परधर्मत्वप्रकारक-यत्किञ्चिद्धेतविशेष्यकामितिरेव विवक्षिता तद्धिरहब न तत्मामान्याभावः किन्तुं तत्प्रतियोगिकाभावमात्रं तेन हेलनारे साध्यान्तरौयव्याप्यादिप्रमितिमत्त्वदशायर्या नाव्याप्तिरित्यतपाह, 'यत्किञ्चिद्याप्तौति 'यत्किञ्चिदिति पोऽपि सम्बध्यते, यकिचिविरूपितव्याप्तिविशिष्ट-यत्किञ्चित्यधिवप्रकारक-यत्किञ्चिद्धेतुविशेष्यकामितिप्रतियोगिकविरह इत्यर्थः। ननु हेतुतावच्छेदकरूपेण हेतौ माध्यतावच्छेदकरूपेण साध्यनिरूपितव्याप्यत्वं पक्षनावच्छेदकरूपेण पक्षधर्मत्वञ्चावगाहते या प्रतीतिर्धमानिरूपितविशेष्यतावकोदकतासम्बन्धन हेतुनावच्छेदके सदभावोऽसिद्धिर्धमानिरूपितविशेष्यतावच्छेदकतासम्बन्धावसिातादृश्यप्रतीत्यभाववद्धेत
