________________
पविडिपूर्वपक्षा। प्रत्युक्तम् अन्यतरवाशानेऽपि प्रत्येकाभावस्य दोषत्वात् व्यर्थविशेषणत्वाच्च ।
घटकतया नत्मत्वेप्यसाधकतानुमापकत्वसम्भवाच्च तथाविधबुद्धिमुख्यविशेष्यतावच्छेदकावच्छिन्नप्रतियोगिताकाभावत्वस्य व्याप्तिवाद्यवछिन्त्रप्रतियोगिताकाभाववाघटिततया व्यर्थविशेषणतागनाथा अप्यनवकाशाच्च । वस्तुतस्तु प्रत्राण्याश्रयामिद्धि-माध्यविशेषामिद्धि-हेतुविशेषणामिद्धि हेत्वमिद्धिष्वव्याप्तिरेव दोषो बोध्या, एवमग्रेऽपि । 'व्याप्तौति व्याप्तित्व-पक्षधर्मातात्वान्यतरधर्मावच्छिनप्रतियोगिताकाभावोऽसिद्धिरित्यर्थः, यद्वा 'अन्यतरपदव्यायासेन व्याप्तिसामान्याभावपक्षधर्मतासामान्याभावयोरन्यतरोऽमिद्धिरित्यर्थः, यथाश्रुते मामा - न्याभाव-विशेषाभावविकल्पाभ्यां अव्याप्यतिव्याप्तिप्रमङ्गस्थ(१) दारत्वादिति ध्येयं । 'प्रत्येकाभावस्थेति प्रत्येकाभावत्वप्रकारेण प्रत्येकाभाव'ज्ञानस्येत्यर्थः, 'दोषत्वात्' प्रतिबन्धकत्वात्, प्रत्येकाभावाद्यज्ञाने चान्य. 'तरत्वप्रकारकज्ञानस्याप्रतिबन्धकवादिति शेषः। तथाच विरोधितामवच्छेदकतया कथमस्य विभाजकतावच्छेदकत्वमित्यभिमानः। 'व्यर्थति माधकतानुमानेऽन्यतरत्वरूपस्य विशेषणस्य व्यर्थवादित्यर्थः,
(१) व्याप्ति-पक्षधर्मत्वान्यतराभावपदस्य तादृशान्यतरत्वावच्छिनप्रति
योगिताकसामान्याभावपरत्वे षव्याप्तिः, अत्राव्याप्तिपदं असम्भवपरं, तादृशान्यतरत्वावच्छिनप्रतियोगिताकामावस्य पसिझनात्मकात्वात्, तादृशान्यतरपतियोगिवाभावपरत्वे विशेषामा अविवालिरिति वात्यय ।
