________________
सत्प्रतिपक्षसिद्धान्तः। धर्मते। विरोधिबाधकान्यगमकतापयिकरूपसम्पत्तिप्रतिबन्धकं न तु परामर्शनिष्टकारणतायां तदवच्छेदकं तदा अप्रामाण्यज्ञानास्कन्दितपरामर्शस्थानुमितिजननस्वरूपयोग्यत्वाद्यवहारातिप्रसङ्गोदुारः ।
किञ्च यद्यप्रामाण्यज्ञानानाक्रान्तमाध्य-तदभावोभयव्याप्यवत्तापरामर्मसत्त्वेऽपि माध्याभावाभावत्वादिरूपेणेकत्र बाधावतारेण न सत्पतिपक्षितव्यवहारः तदातिप्रसङ्गोदार इत्यखरमात् लक्षणान्तरमाह, 'विरोधिबोधकान्येति साध्याभावानुमितिविरोधी यो बोधः प्रामाण्यग्रहादिस्तत्ममवहितान्यत्वविशिष्टेत्यर्थः; एतच्च गमकतौपयिकरूपविशेषणं, विरोधिता च माध्यव्याप्यवत्तापरामर्शनिष्ठविरोधितातिरिक्ता ग्राह्या तेन नासम्भवः, 'गमकतौपयिकरूपसम्पत्तिमत्तयेति वैशियं बतौयार्थः, 'ज्ञायमानेनेति भावसाधनं वर्चमानवमात्रं कृत्यत्ययार्थः, तथाच गमकतौपयिकरूपविशिष्टखसमानकालौनज्ञानेन 'प्रतिरुद्धः' विभिष्टः यः कार्यः यः माध्यानुमितिकरणे खरूपयोग्यः साध्यव्याप्यवत्तापरामर्शस्तद्वत्त्वमिव्यर्थः, करणे शक्रः कार्य इति व्युत्पत्तेः(१) गमकतौपयिकरूपञ्च पक्षतावच्छेदकावच्छिन्नपक्षविषयतानिरूपितमाध्याभावव्याप्यत्वावच्छिन्नविषयित्वं, साध्यानुमितिस्वरूपयोग्यत्वच्च माध्यानुमितिविरधिबोधासमवहितत्वं, विरोधिता च
(१) चत्र 'कार्यपदेन कारणतालाभाच' इत्यधिकः पाठः ग-चिड़ितपुस्तके वर्तत इति ।
110
