________________
सत्प्रतिपक्षपूर्वपक्षः।
स्याप्रसिद्ध्या तडैशिष्ट पारोपासम्भवात् । नाप्यनिहारितविशेषेण बोधितसाध्यविपर्ययकत्वम्, उभयारबोधकत्वात् विशेषश्च न व्याप्तिभङ्गाभङ्गरूपः एकत्र तद्भङ्गनियमात् ।
ज्ञानसमानाधिकरण-समानकालीनत्वं, पक्षतावच्छेदकावच्छिन्नत्वच वैज्ञानिकं तेन क्वचित् पक्षतावच्छेदकविशिष्टपक्षादेरप्रसिद्भावपि न क्षतिः, पक्षविशेष्यकसाध्य-तदभावव्याप्यवत्तापरामर्शी माध्य-तदभावव्याप्यविशेष्यक-पक्षप्रकारकपरामर्शी 'वा सत्प्रतिपक्षौ तादृशपरामर्शयोरेव माध्य-तदभावानुमितिजनकत्वादिति चेत् तथापि 'परस्परविरोधेनोभयोरेवाबोधकत्वादिति प्रागुनदोषस्य दुरुद्धरत्वात् रत्नकोषकारमतस्य चाग्रे निरसनीयत्वादिति निगर्भः। 'अनि - रितविशेषेणेति निर्धारितविशेषकेनेत्यर्थः, वैशियं हतीयार्थः, अन्वयश्चास्य बोधितमाध्यविपर्यायकेत्यत्र, तथाचानिर्धारितविशेषकपरामर्शविशिष्टबोधितमाध्यविपर्यायकलिङ्गत्वं मत्प्रतिपक्षितत्वमित्यर्थः, अनिर्धारितविशेषकत्वञ्च अग्टहीतसाध्यव्याप्याभाववद्विशेष्यताकत्वं भग्टहीतभ्रमत्वकत्वं इति यावत् । दूषणन्तरमाह, 'विशेषश्चेति, . 'व्याप्तिभङ्गाभङ्गरूपः' व्याप्तिभङ्गाभङ्गत्वरूपः माध्यव्याप्याभाववद्विशेष्यताकत्वरूप इति यावत्, 'व्याप्या' माध्यव्याप्यत्वरूपेण, 'भङ्गः', अभावः यत्र तत् 'व्याप्तिभङ्गं साध्यव्याप्यत्वावच्छिन्नप्रतियोगिताकाभाववदिति यावत्, तस्य विशेष्यतासम्बन्धेनं 'अभङ्गः सत्त्वं यति
