________________
सत्प्रतिपक्षपूर्वपक्षः। धर्माताविशिष्टज्ञानयोरन्यतरधमत्वनियमेन नित्यत्वव्याप्तश्रावणत्वादिवैशिष्ट्याप्रसिद्ध्यारोपयितुमशक्यत्वात् ।
तान्यतरांचे भ्रमत्वनियमेनेत्यर्थः, एतच्चाप्रसिद्दोत्यच हेतुः, 'नित्यत्वव्याप्तेति 'व्याप्तं' व्याप्तिः, 'श्रावणत्वपदं शब्दधर्मत्वपरं, नित्यत्वव्याप्तिशब्दधर्मत्ववेभिल्याप्रमिोत्यर्थः, 'भारोपयितुमिति साध्याभावव्याप्तिविशिष्टपक्षधर्मताया आरोपयितुमित्यर्थः। तथाच भब्दोऽनित्यः कृतकत्वात् शब्दोनित्यः श्रावणत्वादित्यादौ श्रावणत्वादिना सत्प्रतिपचिते कृतकत्वादौ लक्षणस्यासम्भवः, नित्यत्वादिरूपसाध्याभावव्याप्तिपचौमृतशब्दादिधर्मवयोरेकाधिकरणवृत्तित्वाभावात् नित्यत्वादिरूपसाध्याभावनिरूपितव्याप्तिविशिष्ट-पचौभतशब्दादिधर्मत्वाप्रसिया तज्ज्ञानस्यासम्भवादिति भावः । ‘माध्यव्याप्तस्येति साध्याभावरूपमाध्यव्याप्तस्येत्यर्थः, ‘माध्यव्याप्यता' माध्याभावरूपमाध्यव्याप्यता, तथाच यत्र पक्षे माध्यमबाधितं तत्र क्वचित् माध्याभावव्याप्ये पक्षधर्मतारोपः, क्वचिच्च पक्षधर्मे माध्याभावव्याप्यतारोपः, एवं यत्र पर्छ साध्यं बाधितं तत्र क्वचित् माध्यव्याप्ये पक्षधर्मतारोपः, क्वचिच्च पक्षधर्मे माध्यव्याप्यतारोप इत्यर्थः। इत्थञ्च समानज्ञानौयसाध्याभावव्याप्यनिष्ठपक्षधर्मतानिरूपितविषयतावत्वं ममानज्ञानीयपक्षधर्मनिठमाध्याभावव्याप्यतानिरूपितविषयतावत्वञ्च समानबलवत्त्वं, ज्ञाननिष्ठसमानत्वमपि द्वयं माध्यव्याप्यत्तिपक्षधर्मातानिरूपितस्वनिष्ठविषयताप्रतियोगिज्ञानसमानाधिकरणसमानकालौनत्वं, पक्षधर्म
