________________
( ८२५ )
प्रथासाधारणपूर्वपक्षः। सर्वसपक्ष-विपक्षव्यात्तोऽसाधारणः । मनु सपक्षत्व न साध्यवन्मावत्वं विपक्षावृत्तेत्तिमतः साध्यववत्तित्वनियमात् । नापि पक्षातिरिक्तसाध्यवत्वं, शब्दोऽनित्यः शब्दत्वादित्यादेव्याप्तिधौदशायामप्यसाधारणतोपत्तः। म चेष्टापत्तिः, बाध-प्रतिरोधी विना व्याप्ति-पक्षधर्मतया ज्ञातादनुमितिनियमादिति चेत्, न, सर्वनिश्चितसाध्यवद्विपक्षव्यावृत्तत्वस्य तत्त्वात् शब्दत्वानित्यत्वव्या
अथामाधारणपूर्वपक्षरहस्यं । प्राची मतेनामाधारणत्वं निर्वनि, 'सर्वमपचेत्यादि, कुतश्चिन सपक्षात् कुतश्चित् विपक्षाच्च व्याप्तत्वं व्याय-विरुद्धयोरपौति तयोवारणाय 'सर्वपदं, 'माध्यवत्त्वं' माध्यवमानत्वं, कचित् तथैव पाठः, 'वृत्तिमतइति श्रवृत्तिगगनादौ व्यभिचारस्य वारणाय, नियमादिति, तथाच शब्दोऽनित्यः शब्दत्वादित्यादौ निखितमाध्यवद्ध्यात्तत्वेनासाधारणेऽव्याप्तिरिति भावः । 'व्याप्तौति माध्यमामानाधिकरण्यस्य धौदशायामित्यर्थः, 'अनुमितिनियमादित्यस्य मति पक्षतादावित्यादिः, तथाच पक्षातिरिक्रमाध्यवड्यात्तस्थानमित्यविरोधिनः परिभाषामा असाधारयं स्यादिति भावः । प्राचा मतेन समाधत्ते, 'न सवैति, निचितवं माथवत्ताथामिव माध्याभाववत्तायामप्यन्वितं,(९) तथा
(१) विपक्षतायामप्यन्वितमिति ग०,०।
104
