________________
ववचिन्तामणी
छेदकरूपेण प्रवतमाध्यनिरूपितच्याप्तिप्रकारेण प्रकृतहेतुतावच्छेदकरूपेण प्रकृतु हेतुवैशिष्यावगाहिनौ या बुद्धिः सा यत्र यदवगाहते तत्र तवैशिष्यावृगाहि यज्ज्ञानं तत्प्रतिबन्धकतानतिरिक्तवृत्ति यादृशविभिष्टनिरूपितविषयितासामान्यं तादृशविशिष्टत्वं हेतुदोषत्वमिति विवक्षणीयं । इत्थञ्च वहाभाववत्पर्वतादेरेव तत्र दोषत्वं तद्दिषयकनिश्चयमात्रस्यैव निर्वह्निः पर्वतो वहिमानित्यादिज्ञानं यत्र यदवगाहते तत्र तदवगाहिनः केवलपर्वतो वहिमानित्यनाहार्यज्ञानस्य प्रतिबन्धकत्वात् । न च तादृशबुद्धेरेव उकस्थलेऽप्रसिद्धिरिति वाच्यं । श्राहार्यरूपस्य तस्य सम्भवात् । न चैवं पर्वतो वहिमान् इत्यादौ काञ्चनमयत्वाभाववत्पर्वतादेरपि दोषत्वं स्यात् तद्विषयकनिश्चयस्य पर्वतो वहिमानित्यादिज्ञानं यत्र यदवगाहते तत्र तदवगाहिनः काञ्चनमयः पर्वतो वह्निमानित्यादिज्ञानस्य प्रतिबन्धकत्वादिति वाच्यं । तत्र तदवगाहित्वां प्रतिबन्धकताया विवक्षितत्वादिति(१) संक्षेपः। इदन्तु चिन्त्यं यत्र क्षेत्रविशेषादौ यदरविशेषस्य ज्ञानं कस्थापि न जातं तत्र क्षेत्रविशेषादौ प्रमेयत्वादिना तदङ्करविशेषादौ माध्ये न कोऽप्याभामः स्थात् तत्र तादृशबुद्धेरप्रसिद्धेः । न च तत्राभासोनेष्ट एव, व्यवहारादेरविशेषेणनिच्छायाः स्वातन्त्र्यमात्रत्वात्। किञ्च यदङ्करविणे- . घस्य ववभाववत्पर्वतादिविषयक एव निश्चयोजातः न तु कदा
| (৫) নাচ্ছিন্নভিনলিমিন-
নবিচ্ছিন্নমস্কালাচ্ছি अप्रतिवध्यतानिरूपित प्रतिबन्धकताया विवक्षितत्वादित्यर्थः ।
