________________
००२
तत्वचिन्तामो
जाद्यवयवादपि प्रत्येकं विजातीयं शाब्दज्ञानमिति तत्तौजनकशन्दत्वमेव तत्तलक्षणमिति, तन्न, ज्ञानविशेषजनकत्वं तत्तज्ज्ञानजनकत्वं वा न्याये प्रतिज्ञा। चानतिप्रसक्तमनुगतरूपमन्तरेण दुर्निरूपमिति तल्खौकारे तस्यैव लक्षणत्वात्. अन्यथा जातिसङ्करप्रसङ्गः ।
जन्यतावच्छेदकजात्यभाववति हेतमाचजन्यज्ञाने हेतुजन्यतावच्छेदिका जातिः हेतुजन्यतावच्छेदकजात्यभाववति प्रतिज्ञामात्रजन्यज्ञाने प्रतिज्ञाजन्यतावच्छेदिका जातिः उभयज्ञानअन्ये च उभयोः समावेशदूति मङ्कर इत्यर्थः, एवमुदाहरणदिजन्यतावच्छेदकजातिमादायापि मरो बोध्यः । न चोभयजन्यतावच्छेदकं भित्रमेव वैजात्य खोकायं प्रत्येकजन्यतावच्छेदकवैजात्यावच्छिन्न प्रति उभयजन्यतावछेदकवैजात्यावच्छित्रसामग्री प्रतिबन्धकतया नोभयादिजन्यज्ञाने च प्रत्येकजन्यतावच्छेदकवैजात्यमिति न सङ्कर इति वाच्यम्। एतादृशप्रतिबध्य-प्रतिबन्धकभावे विभिन्नवैजात्यकल्पने मानाभावात् कप्तमामयौतएव तादृशशाब्दोदयात् ।
'तत्र' निरूपणे, सप्तम्यर्थीविषयत्वं, ‘माध्यनिर्देश इति माध्यं निर्दिश्यतेऽनेनेति युत्पत्त्या माध्यप्रतिपादकशब्द इत्यर्थः, ‘माध्यपदइति माध्यपदस्थापि साध्यप्रतिपादकत्वादिति भावः। 'उद्देश्येति, उभयत्र उद्देश्यत्वं प्रकृतत्वं, यथाश्रुते यत्र न्याये अनुमितिनाविषयस्तचत्यप्रतिज्ञायामव्याप्तेः, तथाच तद्धर्मावच्छित्रपक्षक
