________________
अवयवः ।
००१
श्रन्ये तु पञ्चावयववाक्याद्विजातीयमेव शाब्दज्ञानमुत्पद्यत इति त जनकवाक्यत्वं न्यायत्वम्, एवं प्रति
'चचुरादेरपीति तिलाघवात् वाक्यत्वमपि परित्यज्य चचुरादिसाधारणस्यैव वक्तुमुचितत्वादिति भावः । श्राकाङ्क्षाविरह इति श्राकाङ्खापदं सम्प्रदाय सिद्धन्यायव्यवहारपरं तथाच सम्प्रदायसिद्धन्यायत्वव्यवहारविरहञ्चचुरादाविव वह्निव्याप्यधूमवनयमित्येतावन्माचवाकोSपि तिष्ठतीत्यर्थः तथाचाच न्यायत्वास्वीकारे तचापि तथात्वौचित्यादिति भावः । 'तीजनकेति विजातीयशाब्दज्ञाननिष्ठ कार्य्यता निरूपितकारणतायाः विषयितासम्बन्धेनावच्छेदकं यद्वाक्यं तत्त्वमित्यर्थः, वहिव्याप्यधूमवान्यमित्येतावन्मात्रजन्यज्ञाने च न वैजात्यमिति नातिप्रसङ्गः, वाक्यपदं श्रवच्छेदकतापर्य्याप्तिलाभाय, इतरथा न्यायैकदेशेऽतिव्याप्तिः, 'एवमिति तुल्यप्राप्तमित्यर्थः, 'तल्लचणमिति प्रतिज्ञादिलचणमित्यर्थः, 'अनतिप्रसक्तमिति उदासीनवाक्य व्यावृत्तमित्यर्थः, एतेन तादृशवाक्यत्वव्यवच्छेद:, 'अनुगतमिति मकलन्यायसाधारणमित्यर्थः, एतेन तत्तातित्वव्यवच्छेद:, 'दुर्निरूपमिति दुःसम्भवमित्यर्थः, जनकतायाः जनकतावच्छेदकघटितत्वादिति भावः । मनु तादृशं रूपं स्वीकृत्यैव लक्षणं करणीयमित्यत श्राह 'तत्स्वीकारइति न्यायादावनुगतानतिप्रसक्तधर्मस्वीकार इत्यर्थः, 'लक्षणत्वात् ' लक्षणत्वापातात्। मनु तस्यैव इत्ययुक्रं लचणान्तरसत्वेन लचणान्तरकरणे दोषाभावादित्यत श्राह 'अन्यथेति न्यायादिजन्यताव - च्छेदकवैजात्यानां स्वीकारे इत्यर्थः, 'जातिसङ्करप्रसङ्ग इति प्रतिज्ञा
