________________
पर्यापतिः। जीवित्वमवधारित यहाभावश्च निश्चितः तत्र वहि:सत्वकल्पनं न तु जीवनसंशये, वश्च देवदत्तो वहिः सन् जीवित्वे सति गृहनिष्ठात्यन्ताभावप्रतियागित्वादिति व्यतिरेकिणा वहिःसत्त्वज्ञानेनार्थापत्त्या लिङ्गविशेषणजीवित्वसंशये वहिःसत्त्वकल्पना च नास्त्येव । किञ्च गृहाभावनिश्चयः प्रमाणहयविषयसंशयं जनयित्वा जीवनसंशयमापाद्य वहिःसत्त्वं कल्पयतौति न युक्तं, न हि यत एव यत्संशयः स एव तन्निश्चयाय
-
---
भिजनितज्ञानमेव विशेषदर्शनतया प्रामाण्यसंशयविरोधौति भावः । 'जीवननियमेति देवदत्ते गतवर्षजीवित्वग्टहान्यावृत्तित्वनिषथयोरित्यर्थः, 'तुल्यबलत्वमिति उभयचैव सन्दिग्धाप्रामाण्यकलमित्यर्थः, 'अवगतं' प्रमाणमिद्धं, 'वहिःसत्त्वकल्पना' वहिःमत्त्वनिश्चयः, 'विशेषदर्शनेति वहिःसत्त्वव्याप्यस्य शतवर्षमध्ये ग्टहासचे मति शतवर्षजीवित्वस्य निश्चयविरहादित्यर्थः, व्याप्यनिश्चय एव तदनुपपत्त्या व्यापककल्पनादिति भावः । ननु संशयकरणकार्थापत्तिस्थले व्याप्यनिश्चयो म हेतुः किन्तु व्याप्यमंशय एव तथा फलबलात् तथैव कल्पनादित्यखरसादाह, 'कल्पने वेति, 'जीवनेति गतवर्षमध्ये ग्टहासत्त्वे मति प्रतवर्षजीवित्वस्य व्यायकेत्यर्थः, 'टहनियमेति रहामतो ग्रहान्यावृत्तित्वस्य व्यापकेत्यर्थः, 'उचितत्वेन' बदभिमतनिधायकमामग्रीविशिष्टत्वेन, व्याप्यसंशयमात्रं न व्यापकार्थापत्तिहेतुः किन्नु विलक्षण
