________________
६२८
तत्त्वचिन्तामणौ
घटादौ दृष्टः तयतिरेकः शरीरे साध्यत इति चेत् । न। इच्छाया असमवायिकारणसंयोगावच्छेदकत्वस्य शरीर एव प्रसिद्धेः सिद्धसाधनात्, अन्यथा असिविव्यतिरेकाद्यनिरूपणात् । अग्रसिद्धसाध्यसंसर्गमिव साध्यमप्रसिद्ध साधयति व्यतिरेकौति चेत् । न। व्यति
भासत इति वाच्यं । पूर्वपक्षिणा तदनगौकारात् तस्य च मतान्तरत्वात्। तथापि माश्यसंसर्गप्रसिद्ध्यसहकारेण माध्यसंसर्गमिव माध्यप्रसिद्धिं विनैव माध्यमपि माधयति व्यतिरेकीत्यर्थः, माध्यसंसर्गस्य प्रसिद्धिसत्त्वेऽपि तत्त्वेनासहकारादिति भावः । 'माधरणेति, 'इच्छाऽसमवायौति, भावकार्यत्वादिति शेषः, एतमिद्धिश्च वक्ष्यमाणानुमाने मासमवायिकारणवृत्तित्वस्य सन्दिग्धोपाधित्वनिरामार्थ साधनव्यापकत्वज्ञानायोपयुज्यते। केचित्तु 'दच्छासमवायिकारणेति अकाररहितः पाठः, तत्सिद्धिश्च ससमवायिकारणवृत्तित्वस्य सन्दिग्धोपाधिननिरासार्थ साधनव्यापकत्वज्ञानायोपयुज्यते । 'इच्छात्वमिति, व्यक्तिपक्षके विभागजे च शब्दे व्यभिचारः स्यादिति जातेः पक्षत्वमुक्त र, 'नित्येन्द्रियेति, संख्यात्व-पृथकत्वादौ व्यभिचार
(९) तथाच इच्छा संयोगासमवायिकारणिका नित्येन्द्रियग्राह्यविशेष
गुणवृत्तिगुणत्वसाक्षाद्याप्यजातिमत्त्वात् प्राब्दवत् इत्यनुमाने विभागासमवायिकारणके शब्दे संयोगासमवायिकारणकत्वरूपसाध्याभाववति तोवत्तमानत्वेन व्यभिचारप्रसङ्ग इवि जातेः पक्षत्वानुसरणमिति भावः।
