________________
केवलबविरानुमान।
यहा जलं तेजप्रतिद्वादशभिवप्रतियोगिकान्धोन्याभाववत् द्रव्यत्वात्तेजावदित्यनुमानाचयोदशभिवस्य सामान्यतः सिहा पृथिव्यां पयोदशभिवत्वं साध्यं । न चान्वयित्वमसाधारण्यं वा, पक्षादन्यव साध्यामसि । वस्तुगत्या पृथिव्यामेव साध्यसिः किं व्यतिरेकिणेति चेत्। न। पृथिवी पयोदशाभिन्नेति व्यतिरेकिणं विना अप्रतीतेः। नन्वेवं पृथिवी जलादिषयोदशभिन्नमतियोगिकान्योन्याभाववती द्रव्यत्वादिति पृथिवी भिन्नसद्भिन्नादिसिद्धिः स्यादिति चेत् । न। अप्रयोजकत्वात् प्रकृते चानुभूयमानजलादिवैधर्मरस्य पृथिवीत्वशब्दा
व्यायपन्यासेनेति सादुपदेश इत्यर्थः, एतदामाया अमयुनिकषादिति भावः। 'केवलव्यतिरेकिसक्षणमिति केवखव्यतिरेकिखरूपमित्यर्थः, 'नि ढमिति, अन्वयाप्रतिसन्धानदशायामपि व्यतिरेकस्थाप्तिज्ञानादनुमितेरनुभवसिद्धवेन तस्थापि हेतुत्वादिति भावः । 'प्रमिङ्काः' प्रत्येकवैधर्नालिङ्गकानुमित्यादिना प्रसिद्धाः, 'पृथिव्या • माध्यन्न इति पृथिव्यां पयोदनत्वरूपेण माध्यन्ते इत्यर्थः, प्रत्येकरूपेण माध्यत्वे अये 'नावयित्वासाधारण्ये' इत्यसङ्गतः। न पयोदशान्योन्याभावानां प्रातिस्विकरूपेण त्रयोदशप्रसिद्धत्वेऽपि माध्यतावच्छेदकत्रयोदशत्वप्रकारेण सिधभावात् कथमनुमितिरिति वाचं। भिन्न-भित्राधिकरणस्थानामप्यभावानां पयोदप्रत्यादिमा
