________________
तत्वचिन्तामणौ
तहि पृथिवौत्वादिकं तच सिद्धमेव । न च जलादिनिष्ठात्यन्ताभावप्रतियोगित्वेन पृथिवीत्वं न सिबमिति वाच्यं । जलादा पृथिवीत्वात्यन्ताभावग्रहदशयां पृथिवौत्वेऽपि तत्पतियोगित्वग्रहात्। अन्योन्याभावस्तु भेदायद्यपि साध्यं सम्भवति वैधर्मज्ञानसाध्यत्वादन्योन्याभावग्रहस्य, तथापि जलादिप्रतियोगिकान्योन्याभावस्याप्रसिद्धिः । न च अलादिप्रत्येकान्योन्या
किन्तु तद्ग्रह एवेत्यस्वरमादाह, 'किञ्चेति, 'स्वरूप' अधिकरणप्रतियोगिनोः स्वरूपं, 'प्रागेव सिद्धेरिति। इदमापाततः स्वरूपसिद्धावपि इतरभेदत्वेन पृथिव्यां तदसिद्धेः, वस्तुतोऽनुगतधौबलात् अन्योन्याभावस्थातिरिक्तस्यावश्यकत्वे तत एव प्रतीति-व्यवहारयोरुपपत्तेश्च स्वरूपस्याभेदत्वकल्पने गौरवान्मानाभावाचेत्येव तत्त्वं, 'वैधय॑मित्यस्यैव विवरणं 'जनादौति, 'तद्वौति तादृशप्रतियोगित्वं होत्यर्थः, प्रतियोगित्वस्य प्रतियोगिरूपत्वादिति भावः । 'जखादाविति, व्यतिरेकव्याप्तिग्रहार्थं तस्यावश्यकत्वादिति भावः । ननु अन्योन्याभावरूपो भेदः माध्य इत्यत आह, 'अन्योन्याभावस्तिति, 'वैधम्येति, प्रचते च पृथिवौत्वमेव वैधय॑मिति भावः । तथापौति जहादिप्रतियोगिकपृथिवीतरत्वावच्छिनप्रतियोगिताकसामान्यान्योन्याभावस्थाप्रमिद्धिरित्यर्थः । 'जलादिप्रत्येकेति जलवाद्यवछिनपतियोगिकेत्यर्थः, 'असाधारण्येति बनभेदवत्तया निषिते वावादौ
