________________
५४२
तत्वचिन्तामणे का गतिः, सर्वच प्रागभावाद्यन्यतमत्वं धूमावत्यन्ताभावाभावत्वं वा लिङ्गमिति चेत्, न, व्यर्थविशेषणत्वेन
सर्वस्यैव इत्यर्थः, 'प्रागभावाचेति धूम-तस-तत्यागभावतत्त्रयमाधारणं धूमप्रागभावाद्यन्यतमत्वं धूमात्यमाभावाभावत्वं वेत्यर्थः, प्राची मते प्रतियोगि-तम-तत्यागभावानां त्रयाणामेवात्यनाभावाभावरूपतया(१) धूमात्यनाभावाभावत्वमपि चितयसाधारणमिति भावः । 'लिङ्ग लिङ्गतावच्छेदक, अनुमितिजनकपरामर्शविषयतावच्छेदकमिति यावत्, तथाच भूत-भावि-धूमाज्ञानान यस्य पुरुषस्यानुमितिस्तस्य कस्यधिदिभिव्य धूमप्रागभाववादिरूपेण धूमप्रागभावादौनां परामर्मविरहेऽपि तदन्यतमत्वादिपितयसाधारबर्षण तेषां परामर्शः सर्वस्यैवास्ति तथाच म व्यभिचारः प्रागभावादेरेव यथोक्कलिङ्गलाश्रयत्वस्य सर्वच पूर्व सत्त्वादिति भावः । 'व्यर्थविशेषणवेनेति व्यर्थविशेषणरूपत्वेनेत्यर्थः, तेषामिति अन्यतमत्वघटकभेदानामत्यन्नाभावाभावत्वघटकात्यन्नाभावत्वादौनाश्चेत्यर्थः, (२) 'अलिङ्गवान्' परामर्शविषयतानवच्छेदकत्वात्, किन्तु धूमत्वादिप्रत्येकधर्म एव परामर्थविषयतावच्छेदक इति भावः । ननु व्यर्थविशेषणत्वेऽपि पक्षांशे प्रकारतावच्छेदकत्वे न किमपि बाधकमित्याभयेनाइ, 'अन्यतमवाद्यज्ञानेऽपौति अनुमातरन्यतमत्वादिप्रकारेण
(९) पत्यन्ताभावस्य प्रतियोगिनेव प्रतियोगिपागभावेन प्रतियोगिध्वं.
सेन च समं विरोधित्वं प्राचौनसम्मवमिति भावः। (२) अन्यतमत्व घटकभेदानां बत्यन्ताभाववादोनाचेति ग, घ ।
