________________
खातिवादः।
• १
क्लादिति चेत् । म। प्रभावाभावस्थातिरिकत्वमतेनेतलक्षणकरणत् तथाच अधिकरणभेदेनाभावभेदात् माध्यवभिने घटे वर्तमानस्य माध्याभावस्य प्रतियोगियधिकरणस्य प्रतियोगिमति गगनेऽसत्त्वादव्याप्तेरभावात् । न चैवं माध्याभावेत्यच माध्यपदवैयर्थं अभावाभावस्थातिरिकत्वेन द्रव्यत्वादेरभावत्वाभावात् माध्यवद्भित्रवृत्तिघटाभावादेस्तु हेतमत्यसत्त्वात् अधिकरणभेदेनाभावभेदादिति वाचं । यत्र प्रतियोगिसमानाधिकरणव-प्रतियोगिव्यधिकरणत्वलक्षणविरुद्धधर्माध्यासस्तत्रैवाधिकरणभेदेन अभावभेदाभ्युपगमो न तु सर्वत्र, तथाच साध्यवभिनवृत्तिघटाभावादेहेतमत्यपि सत्त्वात् असम्भववारणाय साध्यपदोपादानात् ।
यदा घटाकाशसंयोग-घटत्वान्यतराभावाभावोऽतिरिकः घटाकाशसंयोग-घटत्वादौनामननुगततया तथात्वस्य वकुमशक्यत्वात् । घटत्व-द्रव्यत्वाद्यभावाभावस्तु नातिरिकः घटत्व-द्रष्यत्वादौनामप्यनुगतत्वात् तथाच द्रव्यत्वादिकमादायासम्भववारणयैव माध्यपदमिति प्राङरित्यास्तार) विस्तरः।
(९) ननु घटत्व-घटाकाशतत्म योगान्यतराभाववान् गगनत्वात् इत्यत्रास्वाप्निदुबौरव घटत्व-घटाकाशतत्संयोगस्यानुगततया तत्र तादृशान्यतराभावाभावत्वकल्पने बाधकाभावात् साप्तानां बथात्वकल्पनसम्भवे अतिरिक्त तथात्वकल्पनानौचित्यात् इति चेत् । न । यहेति वाकारस्थानास्थासूचकत्वात् । वस्तुतस्तु घटत्व-घटाकाशवसंयोगान्यतराभावाभावस्य घटे व्याप्यत्तित्वेन निरवश्चिमतिकतया घटे किचिदवच्छेदेन सादृशान्यतरा. भावो नातीति प्रतीतेरप्रामाणिकत्वं परन्त वादृशान्यतराभावाभावस
