________________
परामर्शः।
898
मित्यच भावत्वाभावत्वयार्थाप्यत्वावच्छेदकयोरग्रहादनुमानं न स्यात् तदन्यान्यत्वरूपस्यान्यतरत्वस्य लिङ्गत्वाभावादिति चेत्। न। भावत्वाभावत्वान्यान्य
न ह्यापत्तिभिया सामग्री कार्य नार्जयिष्यति। न च वहिरिन्द्रियव्यापार विना मनमा वाह्यार्थविषयकविशिष्टप्रत्यक्षजनने दोषस्य सहकारितया प्रकृते दोषाभावादेव न तेन विशिष्ट प्रत्यक्षजननसम्भवइति वाच्यं । दोषं विनापि स वृक्षः संयोगवान्न वेतिकोटिदयामारूपसंशयजनने दोषस्य व्यभिचारादित्यताह, 'संशयेति लौकिकमन्त्रिकर्षाजन्यसंशय- स्वप्नौ वित्यर्थः, 'न प्रमे' न विशिष्टप्रत्यक्षरूपौ, किन्तु स्मरणाद्यात्मकधर्मिज्ञान-विशेषणज्ञानरूपो, “निद्रादेरिति पञ्चमी निद्रादिसहकारादित्यर्थः, 'प्रमाणन्तरत्वं' मनसः प्रमाणत्वं मनसो वहिरिन्द्रियलौकिकसन्निकर्ष विना वाह्यार्थविषयकविशिष्टप्रत्यक्षकारणत्वमिति यावत् । यदा 'निद्रादेरित्यस्यैव 'निद्रा' मेध्यामनःसंयोगः, तस्य 'श्रादिः' कारणं, इति व्युत्पत्त्या मनसइत्यर्थः । 'न चेति, इन्द्रियामनिकृष्टे धमे इति शेषः, 'तवापौति, धूमो वहिव्याप्य इति विशिष्टस्मरणाद्यभावदशायामिति शेषः, 'तड्याप्यत्वानुभावकेति तमे वहिव्याप्यत्वानुभावकाभावादित्यर्थः, तत्र मानसस्य त्वयानङ्गीकारात् विशिष्टव्यवहारं प्रति च विशिष्टज्ञानस्य हेतुत्वादिति भावः । 'याप्यत्वानुमानादिति खण्डशः धूमत्वत्वादिना धमत्वादौ वहिव्याप्तिव्याप्यवस्मरणस्य धूमत्वत्वादिना
