________________
तत्वचिन्तामणी साध्याव्यापकत्वेनानुपाधित्वात् । न च पूर्वनोलत - स्वासाधकत्वात् सत्प्रतिपक्षवेयर्थं तति वाचम् । अचमाणविशेषदशायां सत्प्रतिपक्षसम्भवात्। पूर्व
रिकत्वष्यतिरेकस्य' परमाणुव्यतिरिक्तत्वव्यतिरेकस्य, 'एकदेशवृत्त्या' एकदेन एव वृत्त्या नित्यपृथिव्यादावेव वृत्त्येति यावत्, ‘भामासिद्धेरिति उपाधिवक्षणान्तर्गतस्य साधनाव्यापकत्वभागस्यामिद्धेरित्यर्थः ।
केचित्तु सर्वमतसाधारण्येन उपाध्याभामान् गणयित्वा पक्षवृत्तिधर्मावच्छिन्नमाध्यव्यापकत्वे मति पक्षावृत्तिरेवोपाधिरिति मते उपाध्याभासान् गण्यति, 'बाधितेति यत्समानाधिकरणसाध्यस्य माध्यतावच्छेदकरूपेणभावः पक्षे बाधित इत्यर्थः, 'अक्कतकत्वं' अकार्यत्वं, तच पक्षवृत्तिधर्मावच्छित्रसाध्यस्य पत्रेऽपि सत्त्वेन ताहशसाध्यव्यापकत्वविरहादिति भावः । इदमुपलक्षणं पर्वतो धूमवान् वरित्यादावाईन्धनादिकमपि बोध्यं । 'पक्षाव्यापकेति(१), पजैकदेशावृत्तीत्यर्थः, 'चित्यादिकं' पार्थिवड्यणुकादिकं, अणुव्यतिरिक्तत्वस्य पक्षाव्यापकविपर्ययकत्वमुपपादयति(र), 'अति चित्यादिकं सकहकं कार्यवादित्यत्रेत्यर्थः, “एकदेशवृत्त्या' एकदेशड्यणुक एव वृत्त्या, 'भागामिद्धेः' पवैकदेशावृत्तेः। यदा अणुव्यतिरिकत्वस्य उपाध्याभासत्वे बौजमार, 'प्रति अणुव्यतिरिक्तत्व इत्यर्थः, 'भागा
' (१) पक्षव्यावर्तकेतौति ग०।
(२) पक्षष्यावर्तकविपर्ययकत्वमुपपादयतीति ग० ।
