________________
उपाधिवादः।
न स्यात् उपाधेर्नित्यदोषत्वात् । न हि यद्येन सोपाधिसम्बई तत्तेनानुपाधित्वसम्बई सम्भवति, न तु सत्यतिपक्षाच्छेदः पूर्वसाधनव्यतिरेकस्यानुपाधित्वे वौज, स्थापनाया यवाभासत्वं तत्र पूर्वसाधनव्यतिरेकस्य
प्यत्वज्ञाने बाधकाभावात् असाधारण्य ज्ञानस्यान्वयसहचारयहप्रतिबन्धकतया व्याप्ति ज्ञानप्रतिबन्धकत्वपचेऽप्यन्वयव्याप्तिज्ञानं प्रत्येव प्रतिबन्धकतया तत्सत्त्वेऽपि माध्याभावव्यतिरेकव्याप्तिज्ञाने बाधकाभावाचेति ध्येयं।
'प्रसिद्धसाध्यविपर्यायः' यत्तिसाध्यस्य साधतावच्छेदकरूपेभावोऽलौकः अत्यन्ताभावप्रतियोगितानवच्छेदकमाध्यतावच्छेदकावच्छिन्नसाध्याश्रय इति यावत्, ‘पक्षतरत्वादिरिति, श्रादिपदात्यक्षतरत्वातिरिकवस्तुमात्रपरिग्रहः, केवलावयिमाथे कुत्रषिसाध्यव्यापकत्वस्य कुत्रचित्माधनाव्यापकत्वस्थ विरहात् वस्तुमात्रस्यैव उपाध्याभासत्वादिति भावः। 'बाधितेति अव्याप्यतासम्बन्धन बाधितः माध्यविपर्ययो यत्रेति व्युत्पत्त्या माध्याभावव्याप्य इत्यर्थः, 'अकृतकत्वमिति न विद्यते कृतकं कायं यत्रेति युत्पत्त्या जन्यधर्मानाश्रयत्वमित्यर्थः, 'पक्षाव्यापकेति, 'पक्षः' साधनवान्, तदवृत्तिविपर्ययक इत्यर्थः, कपिल 'पक्षव्यावतकेति पाठः तस्याप्ययमेवार्थः, 'चित्यादिकमिति पृथिव्यादिकमित्यर्थः, 'अणुव्यतिरिक्तत्वं परमाणुभिन्नत्वं, अस्योपाध्याभामत्वे वीजमाइ, 'अत्रेति परमाणुयतिरिक्रत्व इत्यर्थः, 'अणुष्यति
51
