________________
तत्वचिन्तामनी
पाधिकत्वनिश्चयात्, अब तु मिचातनयत्वव्याप्यश्यामसामग्रा स्थातव्यमित्यच कार्य-कारणभावादीनां ध्याप्तिग्राहकाणमभावात्। अत एव साध्यसामग्रमा सह हेतोरपि यच व्याप्तिग्राहकमस्ति तच सामग्री नोपाधिः, यच तु तन्नास्ति तव साप्युपाधिरित्यभिसन्धाय सामग्री च कचिोपाधिन तु सर्वच इत्युक्त,
विषय: स्यात्, इष्टापत्तौ चानुमित्यसम्भवादिति भावः । 'अनौपाधिकत्वनिश्चयादिति व्याप्यत्वनिश्चयादित्यर्थः, माध्यसामय्या अप्युपाधिग्रहविषयत्वे प्राचार्यसंवादमाह, 'अत एवेति माध्यमामय्या ऋष्यपाधित्वग्रहविषयत्वादेवेत्यर्थः, 'नोपाधिः' नोपाधित्वग्रहविषयः, 'उपाधिः' उपाधित्वग्रहविषयः, 'क्वचित्रोपाधिः' नोपाधित्वग्रहविषयः, 'न तु सर्वचेति, नोपाधित्वग्रहविषय इति शेषः। द्वितीयमुदाहरति, 'यथेति, 'तुल्येति साधनीभूतकार्यात्वनिष्ठमाध्यौभृतसकर्टकत्वव्याप्यताग्राहकसहचारयह-माधनौमतकार्यताव्यापकमरौरजन्यत्वादिनिष्ठमाध्यौभूतमककत्वव्यापकताग्राहकसहचारग्रहरूपयोर्योगक्षेमयोरनुकूलतांसमवहितत्वेन तुल्ययोः मतोरित्यर्थः, 'उपाधेरिति कार्यवरूपमाधनाव्यापकीभूतशरोरजन्यवादेः माध्यव्यापकतासन्देहइत्यर्थः, तथाच क्षितिः सकलका कार्यत्वादित्यत्र यदा साधने माध्ययाप्यतानिचायकः माधनाव्यापकगरीरजन्दत्वादौ माधव्यापकमानिधायकस नको भावतीर्णः सदा परौरजन्दलादिक गाय
