________________
तत्वचिन्तामणी
तलक्षणस्यापि तत्साधारणतया अग्रे व्याख्यास्यमानत्वात्। न च तत्र तेषां संग्राहावे श्राधेयव्यारेकत्वेऽप्युकयुक्त्या अधिकरणयक्रिभेदेन अधिकरणताव्यक्तिभेदात् प्रकृतलच्यतावच्छेदकस्य तत्राव्याप्यापत्तिः उकयुज्यनादरे रूपत्वावच्छिन्नाधिकरणत्वस्याप्यविशेषेण सकलरूपाधिकरणमाधारणस्यैकस्य सुवचत्वात् इदं गुरु रूपादित्यादौ पृथिवौत्वान भावादावतिव्याप्तिः तत्र तदलक्ष्यतायाः सर्वसम्मतत्वादिति वाच्यं। ययभिचारित्वेन यविष्ठाव्यापकताकत्वेन विभिष्टं माध्यव्यभिचारित्वं माध्यनिष्ठाव्यापकताकत्वं साधनस्य साधनतावच्छेदकावच्छिन्नमाधनवृत्ति स उपाधिरित्यर्थात्। तथाच माधनतावच्छेदकावच्छिन्नयत्साधनव्यक्त्यव्यापकतावच्छेदकं माध्यतावच्छेदकं साधनतावच्छेदकावच्छिन्नतत्साधनव्यक्त्यव्यापकतावच्छेदको यो धर्मः माध्यसमानाधिकरणक्तितद्धर्मवत्त्वमुपाधित्वमिति फलितमिति न कोऽपि दोषइत्याहुः। तदसत् रूपवान् द्रव्यत्वादित्यादौ पृथिवौत्वादेरुपाधित्वस्य उपाध्यायादिसकलतान्त्रिकासम्मतत्वात् ।
अन्ये तु यद्धर्मावच्छिन्नवदन्यत्वेन विशिष्टसाधनाधिकरणे माध्यवदन्यत्वं वर्तते तद्धर्मावच्छिन्नत्वमुपाधित्वमिति लक्ष्यतावच्छेदकं लाघवात्, तथाच द्रव्यत्वत्वावच्छिन्नाधिकरणत्वस्य सकलाधिकरणमाधारणस्य एकत्वमतेऽपि रूपवान् द्रव्यत्वादित्यादौ पृथिवीवाभावादौ नातिव्याप्तिः । न वा रूपत्वावच्छित्राधिकरणत्वयैकत्वेऽपि इदं गुरु रूपादित्यादौ तवातिव्याप्तिः, इत्यञ्च ययभिचारित्वेन यद्धीवछिन्नवदन्यत्वेन साधनस्य साधनाधिकरणस्य माध्यव्यभिचारित्वं साध्यवभिनवं स उपाधिः तद्धर्मावच्छिन्नमुपाधिरित्यर्थः, हतीयार्थस्य
