________________
तत्वचिन्तामो
पिरिति चेत्, तर्हि प्रकृतानुमाने नोपाधिदूषणं स्यात् । किच साध्यव्यभिचारहेतुत्वेन पक्षधमावच्छिबसाध्यव्यापकव्यभिचार रवोपन्यसनीयो नोपाधिः ।
एमाध्यव्यभिचारानुमानं सम्भवति विशेषणवति विशिष्टव्यापकव्यभिचारित्वे विशेष्यव्यभिचारित्वस्यावश्यकत्वादित्यताह, 'किश्चेति, 'पक्षधर्षति माधनस्थाप्युपखक्षकं पक्षधर्मसाधनावच्छिन्नमाध्यव्यापकस्योपाधेर्यभिचार एव उपन्यमितमुचित इत्यर्थः, 'नोपाधिः' न केवलोपाधिः, न चेष्टापत्तिः, कथकसम्प्रदायविरोधात्, रह हेतावुपाधिः अयं हेतु: सोपाधिः इत्येव सकलकथकैरुझावमादिति भावः । इदश्च दूषणं सर्वत्र बोध्यं न केवलमिह । यद्यपि व्यभिचारित्वादिसम्बन्धेन उपाधिरपि साक्षाद्धेतः सम्भवति तथाप्यस्य समाधातस्य 'यदेति कृत्वा ग्रन्थकृतैवाये स्वयं वक्ष्यमाणत्वानासंगतिः। व्यभिचारित्वादिसम्बन्धस्य वृत्त्यनियामकतया न व्याप्यतावच्छेदकत्वप्रभव इत्यभिमानेन इदमित्यपि केचित् ।
रबकोषकारमतमाशङ्कते१), 'स्थादेतदिति, एतलक्षणपक्षे सत्यतिपक्षोत्रायकत्वं दूषकतावीजमेव साधनाव्यापकत्वविशिष्टं सल्लच्यतानियामकं न तु व्यभिचारोबायकत्वं पक्षधर्माताबललभ्यसाध्यव्यभिचारज्ञानस्य प्रकृतानुमानमूलभूतमाध्यतावच्छेदकावच्छिन्नमाध्यव्याप्तिज्ञानाविरोधितया अकिञ्चित्करत्वादिति ध्येयम् । 'अनित्यबातिरिक्रति अनित्यत्वातिरिको य: शब्दधर्मस्तदतिरिको यो
(१) रत्नकोषकारलक्षणमाशात इति ग०, घ० ।
