________________
३०४
तत्वचिन्तामणौ
तिरिक्ते साध्यव्यापकताग्रहादुपार्दूषकत्वं, तञ्च तचाप्यस्ति, अन्यथा पक्षे साध्यसन्देहादनुपाधित्वे उपाधिमाधमुच्छिद्यत। विपक्षाव्यावर्तकविशेषणशून्यत्वं
म्पादकत्वेन विपक्षनिष्ठाभावप्रतियोगितावच्छेदकत्वासम्पादकत्वादिति भावः । श्रादिपदात् पर्वतावयववृत्त्यन्यत्व-पवतेतरद्रव्यत्व-द-पर्वतसंयोगानाधारत्व-हृदेतरत्वविभिष्ट पर्वतेतरत्व-पर्वतेतरत्वविशिष्टहदेतरत्वादेः परिग्रहः । 'न हौति, ‘वस्विति प्रथमान्नं 'शून्यमित्यन्वयि, 'तत्र' विपक्षाव्यावर्त्तकविशेषणे, 'उपात्तेतीति स्वघटकौभूतविशेषणे इत्यर्थः, स्वपदं उपाधितावच्छेदकपरं,तथाच स्वघटकौभूतविपक्षाव्यावर्त्तकविशेषणशून्यं यत्साध्यव्यापकत्व-साधनाव्यापकत्वावच्छेदकं तद्वत्त्वमुपाधित्वमिति फलितमिति भावः । 'मियसिद्धौति खघटकौभूततादृशविशेषणं प्रसिद्धमप्रमिळू वा उभयथापि तादृशविशेषणशन्यत्वस्योपाधितावच्छेदके व्याघात इत्यर्थः । ननु तादृभविशेषणघटितं यत्माध्यव्यापकतावच्छेदक-साधनाव्यापतावच्छेदकं तदत्त्वं तादृशविशेषणनवच्छिन्नसाधनसमानाधिकरणभावप्रतियोगितायाअवच्छेदकं यत्माध्यममानाधिकरणभावप्रतियोगिताया अनवच्छेदक तहत्त्वं वा उपाधित्वं विवक्षितमित्यखरमाद्दषणन्तरमाह, 'तथापि चेति, माध्यव्यापकत्व-साधनाव्यापकत्व इति माध्यव्यापकत्व-साधनाव्यापकत्वज्ञाने इत्यर्थः, 'तत्र' पक्षेतरत्वे, 'नयावृत्त्या' तड्यावृत्तिज्ञानेन, 'पचे हेतुमति पक्षे, 'साध्यव्यावृत्तिः' माध्यव्यावृत्तिनिश्चयः, 'व्यभिचारएवेति- व्यभिचारज्ञानमेवेत्यर्थः, 'व्यभिचारे चेति व्यभिचारज्ञाने
