________________
सामान्धवक्षना।
२०
समानप्रकारकत्वेन ज्ञानेच्छा-कृतीनां कार्य-कारणभावात् न तु समानविषयत्वेनापि कचिदप्यकल्पनात्
हेतमत्ताज्ञानमपि अनुमितिहेतुः स्वपदं हेतुपरं। न चैवं संयोगादिसम्बन्धेन वयादिव्याप्यतया सहीतस्य धूमादेः स्वाश्रयवृत्तिद्रव्यत्वसम्बन्धेन द्रव्यत्वरूपेण दादौ परामर्थात् तादृशधूमादेः संयोगसम्बन्धेन द्रव्यत्वरूपेण पर्वते परामर्याच द्रव्यत्वरूपेण दादौ वयाधनुमित्यापत्त्यान्यथाख्यात्यापत्तिः परामर्शानुमित्योः समानविशेष्यतावच्छेदकत्वेनैव कार्य-कारणभावादिति वाच्यं । न्यायनये प्रमासामान्य प्रति जनकस्य विषयाबाधस्य परनये खाघवादिशिष्टबुद्धिसामान्यं प्रत्येव जनकतया हृदादौ वयाद्यनुमित्यनुत्पादात्। अतएव परनये साध्यतावछेदकरूपेण यत्किञ्चित्माध्यव्याप्तिज्ञानादेव माध्यतावच्छेदकरूपेणाप्रमिद्धमाध्यस्यापि भानाभ्युपगमेऽपि वहिव्यायधूमवान् पर्वत इति परामर्शान वहिवरूपेण पर्वते महानसौयवयादेर्भानं, कार्य-कारणभावस्तु मतदय एव ज्ञानत्वेन तबाधाभावत्वेन, न्यायनये यत्र तइनिष्ठविशेष्यतासम्बन्धेन ज्ञानोत्पत्तिस्तत्र विशेषणताविशेषसम्बन्धन तबाधाभाव इति विशेष्यघटितसामानाधिकरण्यं प्रत्यासत्तिः, परनये च यत्र तनिष्ठप्रकारतानिरूपितविशेष्यतासम्बन्धेन ज्ञानोत्पत्तिस्तत्र विशेषणताविशेषसम्बन्धेन तबाधाभाव इति विशेष्याघटितसामानाधिकरणमेव प्रत्यासत्तिाघवात् धमानुपगमेन व्यभिचारविरहात्, नातो विषयाबाधस्य परनयेऽपि गुणत्वं तदनिष्ठविशेष्यतासम्बद्भावधिअकार्यतानिरूपितकारणताश्रयत्वस्यैव गुणवरूपत्वात्। न च न्याय
