________________
२९६
तत्वचिन्तामो
जातेषु सर्वेषु सिहं विहायासिझे इच्छा भवतीत्यभ्युपेयं। तन्न। असिहस्याज्ञानेऽपि सिहगोचरचानादेव इच्छाप्रवृत्तिस्वाभाव्यादसिद्धे तयोरुत्पत्तेः । न चातिप्रसङ्गः,
ख्यात्यापत्त्या तत्र तत्प्रकारकज्ञानासम्भवादसिद्धपाके च सन्त्रिकर्षाभावेन तत्प्रकारकज्ञानासम्भवादिति वाच्या पाकादौ वर्तमानखकतिमाध्यताप्रकारकज्ञानं हि नेन्द्रियेण तस्यातौन्द्रियत्वात् किन्तु अनुमानेन, तथाच पाकत्वप्रकारक-सिद्धपाकज्ञानादेव पाकत्वप्रकारेणसिद्धपाके यथाकथञ्चित्प्रसिद्धस्य वर्तमानवकृतिसाध्यत्वस्थानुमानं पक्षधर्मताजानानुमित्योरपि ममानप्रकारकत्वेनैव कार्यकारणभावात्। न च वर्तमानस्वकृतिव्यतिरेकप्रयुक्रव्यतिरेकप्रतियोगित्वादिरूपस्य वर्त्तमानवकृतिमाध्यत्वानुमापकलिङ्गस्य सिद्धपाके बाधादसिद्धपाके च विना सामान्यलक्षणां ज्ञातमशक्यत्वात् परामर्शासम्भवेन कथमनुमितिरपौति वाच्यं । स्वाश्रयवृत्तिपाकत्ववत्तात्मकपरम्परामम्बन्धेन पाकत्वप्रकारेण सिद्धपाक एव तादृशलिङ्गवत्तापरामर्शसम्भवात् परामर्शानुमित्योरपि ममानविशेष्यतावच्छेदकत्वेनैव कार्य-कारणभावात्, येन सम्बन्धेन व्याप्यताग्रहः तेनैव सम्बन्धेन हेतमत्ताज्ञानमनुमितिहेतुरिति नियमच परेषामसिद्धः किन्तु येन सम्बन्धेन व्याप्यताग्रहस्तेन सम्बन्धन हेतमत्ताज्ञानमिव येन सम्बन्धेन व्याप्यतायहस्तेन सम्बन्धेन यत्खाधिकरणं तदृतिपक्षतावच्छेदकवत्त्वसम्बन्धेन
(१) सबोरपपत्तेरिति ख., ग०।
