________________
तत्वचिन्तामणी
‘লা. আল বালাৰছিনালমিলি অলিনা वपमित्यादि तादृशपरामर्शविशेषपरं व्याप्तिप्रकारक-पक्षधर्मताज्ञानपदमिति न क्वाप्यतिव्याप्तिः । जन्यत्वञ्च एकात्मावच्छेदेनायवधि तोत्तरवर्त्तित्वम्। अन्यथा तादृशनिश्चयत्वावच्छिन्न कारणवनिरूपितजन्यत्वप्रवेशे उतरोत्या असम्भवापत्तेः, जन्यतासामान्य निवे) ज्ञानत्वेन कार्यत्वेन विशेषण ज्ञानत्वेन विशिष्टबुद्धिवेनेत्यादिरूपेण कार्य-कारणभावमादाय शाब्दबोधादेरपि तादृशपरामर्शविशेषजन्यत्वेनातिव्यास्यापत्तेः । न चैवं परामर्शान्तरजन्यानुमितावव्याप्तिरिति वाच्यम् । तादृशज्ञानवृत्ति-प्रत्यक्षासमवेतधर्मसमवायित्वस्य विवक्षितत्वात् समवायेन तदृत्तितालाभाय चरमजानपदं । न चैवं थां काञ्चित् अनुमितिव्यक्तिमुपादाय तड्यक्रिसमवेतप्रत्यक्षासमवेतधर्मसमवायित्वमेव लक्षणमस्विति वाच्यम् । तस्थापि लक्षणान्तरलात्, प्रकृते च तस्याप्रवेशेन वैयर्थाभावात् । इत्यञ्च व्याप्तिविशिष्टस्य व्याप्तिविशिष्टे वा पक्षधर्मता व्याप्तिविशिष्टपक्षधर्मतेति षष्ठी-सप्तमी तत्पुरषाभ्यां व्याप्तिविशिष्टत्तिर्या पक्षधर्मता तज्ज्ञानजन्यज्ञानमनुमितिरित्यर्थोऽपि सम्भवति, धूमवान् पर्वत इति ज्ञानजन्यानुव्यवसायादावतिव्याप्न पदस्य ज्ञानविशेषपरत्वेनैव वारणत् इदोवनि
च समवायघटित तया परामीभावात्मत्वयोः विशेषणता-समवायोभयटितसामानाधिकरण्यस्य ततोऽपि लधुत्वादिति परस्परविशेष्य-विशेषणभावानापन्नानां परामीभावकूटानां युगपदात्मत्यांश एवं विशेषणत्वोपगमाद्रिवि खतसमतेऽपि तादृशजनकत्वस्य नक्षवघटकत्वेऽसम्भवायत्ते इति ।
