________________
सामान्यलक्षमा।
माक्षात्कारापत्तेखान चेष्टापत्तिः, अनुभवविरोधात्।एवं समवायादियत्किञ्चित्सम्बन्धेन परममहत्त्वादिप्रकारकज्ञाने तत्प्रत्यासत्या जगतएव प्रत्यक्षापत्तिः जगत एव येन केनचित् सम्बन्धेन परममहत्त्वाद्याश्रयत्वात्, विना कारणतावच्छेदकप्रकारताप्रवेशं सम्बन्धभेदोपादानस्थाशक्यत्वात् । न चेष्टापत्तिः, अनुभवविरोधात् परममहत्त्वादेनित्यतया तदभावेन कार्याभावस्य क्वाप्यभावात् खरूपसत्तस्य कारणत्वे मानाभावाच्च । न च तथापि लाघवादिच्छादिमाधारणमामान्यप्रकारकमेव प्रत्यासत्तिरस्तु किं ज्ञानान्तर्भावेनेति वाच्यं । घटत्वादिनिर्विकल्पकात्मकस्य घटत्वादिविशेष्यकज्ञानात्मकस्य वा विशेषण ज्ञानस्य सत्त्वे(१) घटत्वादिप्रकारकेच्छादितो घटत्वादिप्रकारकानुबुद्धसंस्कारादितश्च निखिलघटत्वाद्याश्रयसाक्षात्कारापत्तेः । न च सामान्यप्रकारकज्ञानस्यैव सामान्यलक्षणत्वे ज्ञानलक्षण-मामान्यलक्षणयोः कार्य-कारणभावे को भेद इति वाच्यं । कारणतावकेदकभेदेन कार्य्यतावच्छेदकभेदेन च भेदात्, सामान्यलक्षणयाः कार्य-कारणभावस्तु तत्तत्मम्बन्धावच्छिन्न-घटत्वादिप्रकारताशालिज्ञानत्वेन स्वरूपतस्तत्तत्मम्बन्धावच्छिन्नघटत्वादिप्रकारिताक-तत्तत्मम्बधावच्छिन्न-घटवाद्याश्रयताशालिमुख्यविशेष्यकप्रत्यचत्वेन, यावत्त्वस्य कार्यतावच्छेदकाघटकत्वेऽपि विनिगमनाविरहेण सकलघटज्ञान(२) । (१) रतेन विशिष्टबुद्धिसामान्यकारणस्य विशेषण ज्ञानस्य सत्त्वं सूचित
मिति । (२) सामान्यलक्षणाया हि तत्तत्सम्बन्धावच्छिन्नघटत्वादिप्रकारिताशालिज्ञानत्वं कारणतावच्छेदकं, घटत्वादिप्रकारकतत्तत्सम्बन्धावच्छिन्नघटत्वाद्याश्रयताशालिमुख्यविशेष्यकप्रत्यक्षत्वच्च कार्यतावच्छेदकं, एकसम्बन्धेन घटत्वादिप्रकारकज्ञाने सम्बन्धान्तरेण घटत्वाद्याश्रयस्य प्रत्यक्षानुदयात् तत्तत्सम्बन्धावचिनेति इति गर्छ ।
