________________
२१०
तत्त्वचिन्तामणे
।
प्रत्यक्षव्याप्तिज्ञाने हेतुः सदभावेऽपि शब्दानुमानाभ्यां सद्ग्रहात्। ननु सहचारदर्शन-व्यभिचारादर्शनवद्यभिचारशङ्काविरहानुकूलतर्कयोर्ज्ञानं व्यभिचारिसाधारणमिति न ततोऽपि व्यतिनिश्चय इति चेत्। न। खरूपसतारेव तयााप्तिग्राहकत्वात् । सत्तकीयाप्तिप्रमा तदाभासात्तदप्रमा विशेषदर्शनसत्यत्वासत्यत्वाभ्यां पुरुषज्ञानमिव।
'शवावधिः' प्रवानिवर्तकः कुत इत्यर्थः, व्याघातसत्त्वे शङ्कायाः
आवश्यकत्वेन व्याघातस्य शङ्कानिवर्तकलासम्भवात्, व्याघातस्य शानिवर्तकत्वाभावे शङ्कया तकस्यैवानवतारेण तर्कस्यापि शङ्कानिवर्तकत्वाभावादिति भावः । 'इत्यपास्तमिति खण्डनकारमतमपास्तं, क्वचित्तथैव पाठः। 'शङ्काश्रितः' शङ्काप्रतियोगिकः, प्रतिबन्धक इति शेषः। 'खक्रियैवेति खस्य क्रिया प्रवृत्तिर्यस्याइति व्युत्पत्त्या खक्रियाप्रयोजकौतनियतान्वय-व्यतिरेकानुविधायित्वधौरेवेत्यर्थः । गङ्गाप्रतियोगिकविरोधस्य , प्रतिबन्धकत्वेऽपि न चतिरित्यभिप्रायेणाह, 'न वेति, “विशेषदर्शनात्' विरोधिभूताहर्शनात्, या प्रवानिवृत्तिः माप्येवं न स्यात् विरोधप्रतियोगिनौं महा विना तद्विरोधाश्रयदर्शनस्य स्थातमशक्यत्वादित्यर्थः । यदि च विरोधप्रतियोगिनो यदाकदाचित् यत्र कुत्रचित्()
' (१) 'यत्र कुत्रचित्' इति पाठः घ० पुस्तके नास्ति ।
