________________
वामियोपायः।
बोध । 'खतः सिद्ध इति तक विना अन्येन अबुक इत्यर्थः, अन्यथा मंजयजनकदोषाभावसकर्कातिरिको वच्यमाणप्रतिबन्धकोत्यन्यदेतत् । । केपितु 'खतः सिद्ध इति कोटिइयोपस्थित्यभावप्रयुक्त इत्यर्थः। न च व्याप्तियहसमये व्यभिचार-तदभावोभयकोयुपखितिरावश्यकी अव्यभिचारस्य विशेषणवेन तज्ज्ञानस्थावश्यकतया तस्यैवोभयकोटिज्ञानवादभावबुद्धेः प्रतियोगिविषयकलात् स्वतन्त्र विशेषज्ञानकारणवस्य दूर एव निरामादिति(१) वायं । प्राचीननये साधारणधर्मादिदर्शनजन्यकोव्युपस्थितेरेव संशयजनकत्वात् न तु कोचुपस्थितिमात्रस्येत्याङः।
ननु यत्र तर्केण शहानिवृत्तिः तचानवस्था तर्कमूलौभूतयाप्तिज्ञाने शहानिवृत्तये तर्कान्तरस्य एवं तमलभूतव्याप्तिज्ञानेऽप्यपरस्स(२) अपेक्षौयत्वादित्यागते, 'तर्कस्थति, 'याप्तिमहमूसंकत्वेन' व्याप्तिग्रहजन्यत्वेन, यावदामहमिति तळभावेतरसकलाकारलं यावत्तावत्कालं, 'तर्कानुसरणत्' यत्तर्कपूर्व तबिघटकातायातकाभावेतरमकलकारणसम्पत्तिस्तत्तर्कपूर्वमेव तन्तिराभ्युपगमादिति यावत् । 'यत्र .चेति यस्थ र तर्कस्य चेत्यर्थः, पूर्वमिति शेषः, 'याघातेन' व्याघातादेव तर्काभावातिरिसकारणप्रतियोगिकाभा
(१) निराकृतवादितीति ख, ग, घ । (२) तर्क प्रति पापायचाप्यापादकवत्तानिषयवेग कारणत्वात् पापादके
पापायथाप्तिसंशयनिसवर्ष तकान्तरं पपेक्षीयं एवं तब समापो. बनवस्येति भावः ।
