________________
व्याप्तियहोपायः।
२१
माभावाने इति, अस्तु तावदेवं तथापि तदभावो मा शवहरि उपाध्यभावजानाधीनानुमितिः स्यादेक उपाधिज्ञानं विनापि, न चैवं । वस्तुतस्तु विशेषादर्शने
पाषुषः प्रमेयत्वादित्यादौ परधर्मव्यत्वावच्छिवसाध्यव्यापके उड़तहपादावव्याप्तिरिति वाचं। साधनावच्छिन्नमाध्यव्यापकस्यैवेतन्मते उपाधितया तस्थालत्यत्वात् । सङ्केतौ माध्यादेपाधितावारणव विशेषणमिति विशेषणत्वं यत्किञ्चित्साधनाधिकरणायावर्तकत्वं गधनाव्यापकत्वमिति यावत् । निःवेहं स्पात् द्रव्यं सत्त्वादित्यादौ करकान्यत्व-रूपान्यत्वादिकमपि लक्ष्यमेवेति न तवातियाप्तिः ।
वेचित्त मद्धेतौ मायादे:(१) माध्याभावविशिष्टसाधनवदवृत्तेरेव रतन्मते लक्ष्यतया निवेस्पात् द्रयं सत्त्वादित्यादौ करकान्यत्वस्पान्यत्वादेखोपाधितावारणय 'विशेषणमिति, विशेषणत्वच माधानावविशिष्टसाधनाधिकरणसामान्यायावर्तकत्वं माध्याभावविशिष्टगधनव्यापकौभताभावप्रतियोगित्वमिति यावत् । धमवान् वः व्यं प्रमेयत्वादित्यादौ तत्तदयोगोलकान्यत्व-मत्तादिकञ्च न सध्यं प्रतो न तवायाप्तिरित्याः । _ 'तदभाव इति सम्बन्धसामान्यावचिनप्रतियोगिताकतदभावत्यर्थः, "सिद्यसिद्धियामिति प्रतियोगिप्रसिद्यामिविन्यामित्यर्थः, तनिषेधानुपपत्तेरिति तदभावस्य महेतावनुपपत्तरित्यर्थः । 'बाव
(१) साध्यादेः उपाधितावारणाय इत्यग्रिमेवान्चयः ।
