Page Text
________________
तत्वाविवरणगूढार्थदीपिका । ४० सू० टी० सम्बन्धेन सत्पात् । अन्यथा ५८त्वाचवच्छिन्ने दण्डादिहेतुत्वमपि दुर्वचं स्यात् । आधु दण्डादेः स्वप्रयोज्यविजातीयसंयोगसम्बन्वेन हेतुत्वम् , कृतस्तु लाववाद्विशेष्यतयैव तत्सम् , न च कुलालतिस्तया तत्कालेऽसीति चेत्, न, तथापि वाचवच्छिन्ने विजातीयकृतित्वेनैव हेतुत्वात्, कृतित्वेन व्यापकवर्मणान्यथासिद्धरिति । किश्वोपादानप्रत्यक्षं लौकिकमेव जनकम् , प्रणियानाचर्थ मनोवहनाध्यादौ प्रवृत्तिस्वीकारे
त्यर्थः । अन्यथा-उक्तदिशा स्वप्रयोज्य विजातीयसंयोगसम्बन्येन मुलालादिकृतेरुत्तरवटादिके म्प्रति कार णत्वानम्युपगमे । डेति स्वजन्यचमिजन्यत्वसम्बन्धेन ५८ प्रति कारण पूर्वघटम्प्रत्येव तेन सम्बन्धेन पूर्ववटावयपालयतिनस्तस्य कारण सात् , उपरवावयवकपालादिकन्तु न चक्र भ्रमिजन्यमिति तेन सम्बन्धेन तस्योत्तरपटाक्य कपालेऽभावान्न तस्य तम्प्रति कारणत्वमिति पटत्वावच्छिन्ने व्यतिरेकल्याभिचारात्तस्य कारणत्वं न युक्तियुक्त स्थात् , स्वप्रयोज्यविजातीयसंयोगसम्बन्धेन दण्डस्य कारणत्वे तूत्तरवटाव्यवहितपूर्वकाले - प्युक्तसम्बन्धन दस्य समान वस्त्याचवच्छिन्नम्प्रति दण्डादीनां हेतुत्वं निर्वहतीत्यर्थः । नयायिक आशङ्कते-अस्वित्यादिना, तत्व-हेतुत्वम् , तथा च कार्यवानछिनकारणीभूत- . कृत्याश्रयतथेश्वरसिद्धिरिति भावः 1 नतु विशेष्यतासम्बन्वेन कुलालकृतिरेव कारणम् , ... नेश्वरकृतिरिति न तदाश्रयतयेश्वरसिद्धिरित्याशङ्कायामाह-न चेति । अस्थास्तीत्यनेनान्वयः, तयति-विशेष्यतासम्बन्धेनेत्यर्थः । तत्काले-उत्तरवटोत्पत्तिकाले, विजातीयकृतित्व नैव हेतुत्वादिति-त.बायकृतिकाले बटोत्पत्तिवारणाय कुलालकृतित्वनैव हेतुत्वस्यावश्यकत्वादित्यर्थः । अन्यथासिरिति-तथा च कृत्याश्रयतया नेश्वरसिद्धिरिति ।। भावः, न च कृतित्वेन कार्यत्वेन कार्यकारणभावे कारणतावच्छेद कवविच्छिन्नामावस कार्यतावच्छेद कयविच्छिन्नाभावप्रयोजकत्वात् कार्यसामान्यामा कृतित्वावच्छिन्नसामान्याभावस्य । प्रयोजकत्वं सिद्धयति, भवतां तु कुलालादिकृत्यभावकूटस्य प्रयोजकत्वमायुप. ०यं स्यादिति . गौरवमिति वाच्यं, कारणतावच्छेदकवविच्छिन्नाऽभाव एवं कार्यामा प्रयोजक इति न नियमः, कि स्वरूपसम्बन्ध रूपप्रयोजकत्वं प्रतीत्यनुरोधेन लवनतिप्रसक्तधविच्छेदेन फलज्यत इति नियमः, तथा च कारणतानवच्छ कृतित्वावच्छिन्नसामान्यामावस्यकस्य कार्यसामान्याभावप्रयोजकत्वं कृतित्वेन कार्यत्वेन कार्यकारणभावमन्तराऽपि सूपपादमेवेति भावः। किञ्चोपादान प्रत्यक्षमिति-उलालादेः सामान्यलक्षणाचलौकिकपत्यासत्या यद् धाधुपा. . दानगोचरप्रत्यक्षज्ञानमलौकिकं तेन पटादिकार्य नैव जायत इति तस्य कारणतावच्छ दरवर्मानाकान्तत्वसम्पादनाय सामान्यलक्षणाचलौकिकत्रितपप्रत्यासत्यजन्योपादानप्रत्यक्षत्वे- - नेश्वर प्रत्यक्षसाधारणेन गुरुभूतेन कारणत्वं तदा पक्तव्यं स्याचदीश्वरप्रत्यक्षस्य कारणत्वं . सिद्ध भत्, न चाऽद्यापि तसिद्धमिति लौकिकसन्निकर्षजन्योपादानप्रत्यक्षत्वेनैव तत् कारणम् , . न चेश्वरप्रत्यक्षन्तयेति कुतस्तदाश्रयेश्वरसिद्धिः, एवं प्रणिधानाधर्थ चित्तस्य प्रतिनियंत ध्येयपिप
| SR No. | 010492 |
| Book Title | Tattvarthadhigama Sutra |
| Original Sutra Author | Umaswati, Umaswami |
| Author | Vijaydarshansuri, Yashovijay |
| Publisher | Motiji Kapurchand Tarachand |
| Publication Year | 1955 |
| Total Pages | 472 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari, Tattvartha Sutra, Tattvartha Sutra, & Tattvarth |
| File Size | 35 MB |