Page Text
________________
तरवार्यविवरणगूढार्थदीपिका । तृ० सू० टी० । संयोगसम्बन्धेन तत्कालेऽपि सत्वात् । न च वैशेषिकनये श्यामवादिनाशोत्तर रक्तघटाधुत्पत्तिकाले प्राक्तन-परमाणुद्वयसंयोगद्वयणुकादेनामानै सम्भवतीति वाच्यम् । पूर्वसंयोगादिध्वंसपूर्वतयणुकादिध्वंसानामुतरसंयोगवणुकादावन्ततः कालोपाधितयापि जनकत्यातल्कालेऽपि कुलालादिकृतः स्वप्रयोज्यविजातीयसंयोगमाणो र तताधुत्पत्तिः, रक्तोत्पत्तौ परमाणुक्रियानिवृत्तिः, तदन. रमवदात्मसंयोगात्परमाणी कर्म ततो विभातस्ततः पूर्वसंयोगनिवृत्तिः, ततो द्रव्यार मकसंयोगोत्पत्तिस्ततो इयणुकोपत्तिः, तदुत्पत्तौ च तत्र कारणगुणपूर्षिका रक्ताद्युत्पत्तिः, तदुक्तम्-वैशेषिकोपस्कारे-" कारणगुणपूर्वक कार्यगुणो ३४ः” इति । ततो इयणुकत्रयात् त्रसरेणुरुत्पद्यते तद्गुणात्तद्गुण इत्यादिक्रमेणोत्पन्ने महावयविनि तद्गुणोत्पत्तिः, तथा च प्राक्तनपरमाणुद्वयसंयोगरूपासमवाथिकारणनाशाद्द्वथणुकनाशः, तेन च समवायिकारणनाशेन त्रसरेणुनाशः, तत्क्रमेण च यत्र घटादिमहावयविनाश न वटा तरं प्रति स्वप्रयोज्यविजातीयसंयोगसम्बन्धेन कुलालादिकृतेः कारणत्वं सम्भवति, पूर्ववटाक्यवसंयोगस्यैवाभावादित्याशङ्कय निषेधति-न च पैशेषिकनय इत्यादिना, निषेधे हेतुमाह-पूर्वसंयोगादिध्वंसपूर्वद्वयणुकादिध्वंसानामित्यादि । पूर्वसंयोगात्मकपूर्वद्वयणुकासमवायिकारणनाशायणुकनाशे सत्युत्तर द्वयणुकासमवायिकारणसंयोगानुगुणपरमाणुक्रियाविभागपूर्वसंयोगनाशक्रमेणोत्तरसंयोगलक्षणसमयायिकारणोत्पत्तितो द्वयणुकोपत्तिस्ततो द्वयणुकलयसंयोगतस्यणुकोत्पत्तिरित्येवं क्रमेण महावयविघटोत्पत्तिर्भवेदिति पूर्वसंयोगनाशयणुकनाशो मध्यकालमाविनश्चान्येऽपि विभागाधाः परम्परयोत्तरमहावयविघटोत्पतो हेतवः स्युः, परपस्या कारणञ्च प्रयोजकमिति गीयते, परम्परया कार्यश्च प्रयोज्यमिति વ્યવબ્રિયતે, પૂર્વયોધ્વસ પૂર્વસંયો, પૂર્વયજુર્બસે જ પૂર્વદ્રયજુર્વ પ્રતિ મિતાલમ્બન
सम्प्रति तादात्म्यसम्बन्धन प्रतियोगिनः कारणत्यमिति नियमतः कारणं भवति, पूर्वसंयोगादौ च कुलालादिकृतः कारणत्वं, तथा चोत्तर बटादिमहावयव्यारम्भकसंयोगोऽपि परम्परया कुलालादिकृतिप्रयोज्य इति स्वप्रयोज्यविजातीयसंयोगसम्बन्धेन फुलालादिकृतिः ताशसंयोगकाले घटायव्यवहितपूर्वक्षणरूपे वर्तते इत्युत्तरपटादिकाप्रति तस्यां निरुक्तसम्बन्धन कारणत्यस्य सम्भवात् , एवं कालस्य कार्यमात्रप्रति कारणत्वं वैशेषिकस्याऽप्यनुमतं, नित्यस्यैकस्य व्यावकस्य तस्य सर्वान्प्रत्यविशिष्टस्य सर्वत्राऽ.वयस्यैव सद्भावाद्, व्यतिरेकासम्मवेन स्वरूपतो जनकत्वं नेति प्रतिनियतोपाधिविशिष्टत्वेन प्रतिनियतक्षणरूपतामाभेजानस्य प्रतिनियतोपाधिविशिष्टवन कारणव स्थादित्यवच्छेदकीभूतस्योपाधरपि कालोपाधितया कारणत्वम् , उपाधित्वञ्च પૂર્વસંવાતિબંસર્વયજુહીનામપિ સમવયેતિ બાહોપાધતા પૂર્વસંયોધ્વંસપૂર્વणुकादिध्वंसानामुत्तरसंयोगादिकम्प्रति कारणत्ने व्यवस्थिते पूर्वसंयोगादीनाञ्च प्रतियोगिविधया वध्वंसम्प्रति कारणत्वक्लप्तौ पूर्वसंयोगादीन् प्रति च फुलालादिकृतेः कारणत्वे सत्युत्तरसंयोगप्रति परम्परया कुलालादिकृतः प्रयोजकत्वसम्भवादित्यतोऽपि स्वप्रयोज्यविजातीयसंयोगवसम्बन्धेन ताशसंयोगकालवत्तिन्याः फुलालादिकृतरुत्तरघटादिकाप्रति कारणत्वसम्भवादि.
| SR No. | 010492 |
| Book Title | Tattvarthadhigama Sutra |
| Original Sutra Author | Umaswati, Umaswami |
| Author | Vijaydarshansuri, Yashovijay |
| Publisher | Motiji Kapurchand Tarachand |
| Publication Year | 1955 |
| Total Pages | 472 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari, Tattvartha Sutra, Tattvartha Sutra, & Tattvarth |
| File Size | 35 MB |