________________
भूमिका।
केसवचक्की केसव, दुचक्की केसवचक्कीय ॥ इति गाथांसाकिनीनाम्न्याः कस्याश्चिदाहत्याः साध्व्या मुखान् निशम्योदितविस्मया. तिशयस्तदर्थमवत्रुभुत्समानो भृशमागृहयालुतां दधदप्यनुपलभमानोऽनुनीयमानयाऽपि निजधर्ममर्मरक्षणशिक्षणपरायणया तया गोपितां तदाथाप्रतिपत्ति; तयैव सूचितं तदर्थावबोधवितरणपरिवृढं जैनविपश्चिदपश्चिमं जिनभट्टसूरि तदवगतयेऽत्यर्थमन्वरुणत् ।
तथाऽनुरोरुध्यमानमानसमेनमवेत्य जिनभट्टसूरिणाऽपि 'विनाऽहतधर्मोपदेशमेषाऽनोषदवगमा गाथे' त्युक्तोऽयं तदेव विरज्याशिश्रियज्जिनोपदिष्टधर्मम् , अनन्तरञ्च क्रमेणानेकान्तजयपताका-ललितविस्तर-चैत्यबन्दनवृत्ति-दर्शनसप्ततिका-मुनिपतिचरित्रवेदबाह्यतानिराकरण-श्रावकधर्मविधि-समरादित्यचरित्र-योगविन्दुप्रकरणवृत्ति-षड्दर्शनसमुच्चय, प्रभृतिनिबन्धप्रकाण्डाग्रेसरां चतुश्चत्वारिंशदुत्तरचतुर्दशशती ग्रन्थानां व्यररचत् , जन्मसमयश्च हरिभद्रसूरेः प्रायः पञ्चम्या वैक्रमशताब्द्याः समाप्त्युपकण्ठमनुमीयते, यतः षव्यास्तच्छताब्द्याः पञ्चत्रिंशे वर्षेऽयं पञ्चत्वमगमदिति निरदीधरन्नैतिहासिकाः।
तत्त्वप्रबोधादिनिर्माता हरिभद्रसूरिस्तु भिन्न एवास्मादत्यर्वाचीनः ख दलेन्दुमितविक्रमादित्यान्देऽविद्यतेति।
इदं च सर्वमेतदीयवृत्तं जामनगरवास्तव्यपण्डितश्रावकहीरालालसम्पादित जनधमप्राचीनेतिहास'नामकग्रन्धाश्रयादुदधारीत्यैतिह्मविदो विदाङकुर्वन्तु । ____टीकाकृन्मणिभद्रसूरिवृत्तं तु विहितेऽपि भूयसि मार्गणे नाल्पीयोऽप्यध्यगम्यद्यावधि, भविष्यन्त्यां तदधिगतौ कचनावसरेऽवश्यमितिहासरसिकमनोविनोदाय प्रकाशयिष्यत इत्याशेमहे। ___ अत्युपादेयस्य सटीकस्यास्य ग्रन्थस्याधुनाऽवध्यप्रकाशनमवेक्ष्य दूयमानमानसेनानुक्षणमप्रकाशितप्राचीनप्रशस्तभूरिदर्शननिवन्धप्रकटीकृतिबद्धपरिकरेण विद्याऽनुरागिणा सौजन्यशेवधिनाऽस्मद्भक्तवरेण श्रेष्ठिना श्रीहरिदासगुप्तेन भृशमेतच्छोधनाय प्रार्थितोऽहं व्यापृताऽप्यन्यात्मीयावश्यकशास्त्रीयकार्यकार्येषूक्तश्रेष्ठिभक्तिमात्रवशंवदः समभ्युपागममेनत् ।।
अस्य चैकं सटीकं प्रायोऽशुद्धं जयपुरस्थसाहित्याचार्यविहारिलालशास्त्रिण उक्तश्रेष्ठिनैव तत आनाय्य मदन्तिकं प्रापितम्।
द्वितीयं च स्वकीयमेव श्रीवृन्दावनस्थश्री १०८भगवन्मदनगोपालपुस्तकालयस्थमहमानंषम् , एवं पुस्तकद्वयाश्रयतःसमुपक्रान्तवान् मुद्रयित्वा प्रकाशनायाहममुं ग्रन्थम् । अत्यल्पीयसा समयेनैतत्प्रतिपाद्यं जिज्ञासूनाञ्च हिताय कारिकात्मकं मूलमानं पर्यशी- . शिषम् । मध्ये चास्यागतानि प्राकृतवचनानि संस्कृत्य परिशिष्टात्मना समावीविशम् । अत्र चात्यवदधतोऽपि शोधने मन्मानुष्यकनान्तरीयकदृष्टिदोषादिजन्मानोऽशुद्धयो मर्षणीयाः सौजन्यवद्भिर्भवद्भिः।
इत्थमदः साङ्गं ग्रन्थरत्नं स्वकीय विद्याविलासनामके काशीस्थे यन्त्रालये श्रेष्ठिहरिदासेन स्वीयव्ययेनाविर्भावितं मत्तश्च जातसंशोधनमनुसृत्य मरालपद्धतिं भवाशाश्वेद इक्पथपथिकीकुर्युभवेतां किल फलेग्रहिश्रमौ शोधकप्रकाशकावित्यत्र न नाममात्रयापि सन्देहः।
प्रीयताञ्चानेनास्मद्व्यापारेण सर्वान्तर्यामी सच्चिदानन्दविग्रहो भगवान् श्री १०८ राधिकारमण इत्याशास्तेविजयदशम्याम् । सं० वै० १९६२
दामोदरलालगोस्वामी